De meerwaarde van 3 dimensionele echocardiografie

Bijna alle patiënten die bij de cardioloog onder controle zijn, hebben wel eens een echo van het hart gehad. Één van de meest baanbrekende innovaties in de echocardiografie is de introductie van 3D echocardiografie. Dit heeft niet alleen de kwaliteit van de diagnostiek verbeterd, maar heeft ook nieuwe mogelijkheden geopend voor het monitoren van hartziekten, het begeleiden van chirurgische ingrepen en het verbeteren van de zorg voor patiënten.

Het ontstaan van echocardiografie

Echocardiografie werd voor het eerst gebruikt in de jaren vijftig van de 20ste eeuw. De techniek is gebaseerd op het gebruik van geluidsgolven die weerkaatsen op structuren in het hart. Deze teruggekaatste geluidsgolven worden omgezet in visuele beelden, waarmee het functioneren van het hart kan worden beoordeeld. Het gebruik van echocardiografie is sindsdien enorm toegenomen vanwege een aantal voordelen. Het is een niet-invasief onderzoek (je hoeft niet met een naald of catheter het lichaam in, zoals bij een hartcatheterisatie), er is geen straling en geen contrastvloeistof voor nodig (zoals bij een CT scan of hartcatheterisatie) en het is relatief goedkoop en op grote schaal beschikbaar om de werking van de hartspier en de hartkleppen in beeld te brengen.

De evolutie naar 3D echocardiografie 

Hoewel traditionele echocardiografie in 2D (twee dimensies) in staat is om gedetailleerde beelden van het hart te leveren, heeft de technologie in de loop der jaren aanzienlijke vooruitgangen geboekt. In de jaren ‘80 en ‘90 werden 3D echocardiografische technieken ontwikkeld, maar het was pas in de jaren 2000 dat 3D echocardiografie beschikbaar werd voor klinisch gebruik. Er is in die jaren veel wetenschappelijk onderzoek verricht naar de meerwaarde van 3D echocardiografie. Dankzij verbeteringen in software, hardware en de resolutie van echografie-apparaten is 3D echocardiografie nu in veel ziekenhuizen een standaardtechniek, ook in het LUMC.

3D echocardiografie geeft een veel gedetailleerder en completer beeld van het hart dan traditionele 2D echocardiografie. In plaats van alleen beelden van het hart in zijaanzicht of bovenaanzicht te tonen, kunnen we nu de interne structuren van het hart vanuit verschillende hoeken bekijken en zelfs 'virtueel' door het hart heen kijken.

Toepassingen van 3D echocardiografie 

Op de polikliniek in het LUMC wordt sinds het begin van dit jaar bij alle patiënten die een transthoracaal echo ondergaan een 3D opname gemaakt van de linkerhartkamer en de rechterhartkamer. Nadat de echo gemaakt is, kan de echolaborant met behulp van semi-automatische software een 3D ejectiefractie bepalen van de linkerhartkamer. De ejectiefractie is een maat voor de functie van het hart. Een normale ejectiefractie is meer dan 60% (dit betekent dat het hart 60% van het volume waarmee het zich vult, weer uitknijpt). Als er een hartinfarct is geweest of er is sprake van een hartspierziekte, dan kan deze ejectiefractie afnemen. Met 3D echo kunnen we op een betrouwbaardere manier de ejectiefractie meten in vergelijking met de traditionele 2D echo.

Echolaborant Mike de Wit verricht op dit moment wetenschappelijk onderzoek naar de meerwaarde van 3D echocardiografie voor het bepalen van de functie van de rechterhartkamer. Hiervoor wordt een extra opname van de rechterhartkamer gemaakt door zowel een echolaborant als een cardioloog om te bekijken hoe reproduceerbaar deze meting is. De verwachting is dat ook voor bepaling van de functie van de rechterhartkamer de 3D echocardiografie van groot belang blijkt te zijn. We zijn heel blij dat zoveel van onze patiënten mee willen werken aan dit wetenschappelijk onderzoek om meer kennis te verkrijgen over de meerwaarde van nieuwe technieken.

Als laatst wordt 3D echocardiografie al langere tijd toegepast bij de analyse van de oorzaak van hartklepafwijkingen. Met name bij slokdarmechocardiografie, maar ook bij transthoracale echocardiografie (als de beeldkwaliteit het toelaat) kunnen 3D beelden van de hartklep worden gemaakt. Dit helpt de cardioloog en de hartchirurg om beter te begrijpen waarom een hartklep lekt en hoe dit gerepareerd zou kunnen worden. Daarnaast worden er steeds met klepingrepen via de bloedvaten in de lies uitgevoerd. Deze ingrepen worden begeleid middels slokdarmechocardiografie en hierbij kunnen we inmiddels niet meer zonder de 3D beeldvorming.

Kortom, de 3D echocardiografie is een prachtige ontwikkeling binnen de beeldvormende technieken van het hart en wordt op dit moment al op grote schaal toegepast in het LUMC. In de toekomst zullen steeds meer geautomatiseerde analyses mogelijk zijn. Er kan dan vermoedelijk met één 3D opname meerdere reconstructies en metingen verricht worden. We willen alle patiënten die deelnemen aan wetenschappelijk onderzoek om de meerwaarde van 3D echocardiografie aan te tonen danken voor hun bijdrage.

Mike de Wit, echolaborant en Madelien Regeer, beeldvormend cardioloog