Rituximab (MabThera®)

Wat is Rituximab (MabThera®)?

Rituximab is een monoclonaal antilichaam en behoort tot de biological DMARD’s (Disease Modifying Anti Rheumatic Drugs) oftewel reumaremmers die met behulp van moderne technologie worden ontwikkeld. Monoclonale antilichamen zijn gemodificeerde eiwitten die zijn ontwikkeld om immunologische processen te beïnvloeden.

Waarom doen we dit onderzoek/deze behandeling?

Rituximab is een geneesmiddel dat bepaalde witte bloedcellen (de B-lymfocyten) tijdelijk uitschakelt. Deze B-lymfocyten maken deel uit van het afweersysteem. Het zijn verdedigers tegen ongewenste infecties. Ze spelen ook een rol bij verschillende auto-immuunziekten zoals ANCA geassocieerde vasculitis (AAV), systemische lupus erythematosus (SLE) en reumatoïde artritis. Bij deze ziekten kan er sprake zijn van een overmatige activiteit van de B-lymfocyten. Vermindering van het aantal B-lymfocyten kan daarom de ziekte tot rust brengen.  

Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?

Voordat u kunt starten met de rituximab-behandeling, dient beoordeeld te worden of er geen medische bezwaren zijn tegen de behandeling met een biological, waar de rituximab toe behoort. Omdat een infectie doorgemaakt in het verleden kan opvlammen door de behandeling met een biological wordt uw bloed gecontroleerd op infecties voorafgaand aan de toediening van rituximab. Uw nefroloog bespreekt alles met u over de behandeling met rituximab. De secretaresse van het Niercentrum plant de afspraak op de dagbehandeling en informeert u hierover. Indien u opgenomen bent op de kliniek van de nierziekten zal de behandeling daar plaatsvinden.

Hoe kunt u zich voorbereiden?

Vaccinaties   

• Voor een voldoende immuunreactie op de vaccinatie moet deze minstens 4 weken voor de eerste behandeling met rituximab plaatsvinden. 
• De griepvaccinatie (griepprik) is mogelijk en wordt geadviseerd. Deze vaccinatie kan u tegen griep (influenza) beschermen. 
• We adviseren om overige vaccinaties eerst met uw nefroloog te overleggen omdat vaccinaties met levende vaccins ontraden worden.

Gebruik van rituximab samen met andere medicijnen   

• Licht uw arts in over uw behandeling met rituximab en vertel wanneer u het laatste infuus hebt gehad. 
• Vertel uw huisarts, tandarts en specialist altijd welke medicijnen u gebruikt. Denk hierbij ook aan uw eventuele gebruik van zelfzorgmedicatie.
• Het gelijktijdig gebruik van verschillende medicijnen is niet altijd veilig.

Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?

• Het toedienen van rituximab vindt plaats in het ziekenhuis door middel van een infuus. 
• Het eerste infuus neemt gemiddeld 4 à 5 uur in beslag. Indien u tijdens de eerste toediening geen last van bijwerkingen hebt gehad, wordt het tweede infuus meestal sneller toegediend. Dit duurt dan 2,5 tot 3 uur. 
• De behandeling met rituximab bestaat uit 2 infusen, gegeven met een interval van 2 weken.  
• Rituximab kan ook vaker gegeven worden (soms wel elk half jaar) en de doseringen kunnen dan ook variëren.
• Rituximab werkt langzaam in. Het duurt enkele weken voordat het maximale effect bereikt wordt. De behandeling met rituximab wordt daarom meestal gecombineerd met methotrexaat, prednison of een ander antireumamedicijn.

Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?

Infuusbijwerkingen   

• Tijdens het inlopen van het infuus kunnen bijwerkingen/reacties optreden zoals: jeuk, kortademigheid, koorts, rillingen, huiduitslag en/of bloeddrukschommelingen. 
• Om de kans op bijwerkingen te verkleinen, worden voorafgaand aan ieder infuus, een anti-allergiemiddel, prednison en paracetamol toegediend. 
• Mocht u toch last krijgen van de bijwerkingen, dan kan de toediening van rituximab vertraagd of onderbroken worden.

Algemene bijwerkingen  

Patiënten die rituximab gebruiken, hebben een grotere kans op infecties. Neem altijd de temperatuur op wanneer u zich ziek voelt. Neem bij koorts of andere tekenen van infectie (bijv. pussend wondje, steenpuist of ophoesten niet-helder slijm) contact op met uw nefroloog.  

Belangrijk  

Een zeer zeldzame maar ernstige bijwerking van rituximab is het optreden van een herseninfectie. Mocht u last hebben van een of meerdere van de volgende symptomen, neem dan onmiddellijk contact op met uw arts:   

• Geheugenverlies 
• Moeite met nadenken 
• Moeite met lopen
• Vermindering/verlies van gezichtsvermogen

Waar moet u op letten na uw onderzoek/behandeling?

Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding   

• Vrouwen in de vruchtbare jaren dienen passende anticonceptieve maatregelen te nemen. Bijvoorbeeld de anticonceptiepil, spiraal of prikpil, gedurende en ten minste tot 4 maanden na de laatste toediening van rituximab. Bespreek zo nodig met uw behandelend arts wat een goede anticonceptiemethode voor u is. 
• Over het gebruik van rituximab tijdens zwangerschap zijn onvoldoende tot heel weinig gegevens bekend. 
• Patiënten die toch tijdens een zwangerschap rituximab kregen, moeten er rekening mee houden dat dit de afweer van de baby tot 6 maanden na de geboorte vermindert. Dit heeft directe gevolgen voor eventuele vaccinaties voor uw baby.  
• Borstvoeding tijdens en gedurende 12 maanden na de behandeling met rituximab wordt ontraden. 
• Overweegt u een zwangerschap of wilt u borstvoeding geven, overleg dan eerst met uw behandelend arts. Vanwege de lange werkingsduur van rituximab geldt dit tot 12 maanden na uw laatste behandeling met rituximab. 

Poliklinische controleafspraken

De nefroloog is zowel verantwoordelijk voor de indicatiestelling als voor de gevolgen van de voorgeschreven behandeling met een biological. De arts geeft aan wanneer er een poliklinische controle moet worden afgesproken.  

Bloedonderzoek  

Tijdens de behandeling met rituximab zal uw bloed regelmatig worden afgenomen voor controle. Hierdoor kunnen eventuele tekenen van lever- of nierfunctiestoornissen of stoornissen in de bloedaanmaak vroegtijdig worden opgespoord. Houdt u zich daarom goed aan de afspraken voor bloedafname. Als er geen contact met u opgenomen wordt door uw arts, is uw bloed in orde. De uitslagen van het laboratoriumonderzoek kunt u inzien via het patiëntportaal mijnLUMC op de website van het LUMC in. 

Operaties en ingrepen  

Op theoretische gronden bestaat er bij het gebruik van rituximab een verhoogd risico op postoperatieve infecties en een vertraagde wondgenezing. Algemeen is het advies om niet eerder dan 3 maanden na de laatste rituximab-toediening een (geplande) operatie (of andere ingreep) te ondergaan. Met de volgende rituximab-toediening dient gewacht te worden totdat de wond genezen is.

Contactgegevens van de betrokken poliklinieken

Polikliniek Nierziekten  

Telefoonnummer: 071-526 37 96 (tussen 09.00 en 12.00 uur)  

E-mail: polinierziekten@lumc.nl

Handige links

Hebt u na het lezen van deze folder vragen of opmerkingen, neem dan contact op met uw nefroloog. Onafhankelijke informatie over geneesmiddelen kunt u vinden op www.apotheek.nl en op de website van het Zorginstituut Nederland: www.farmacotherapeutischkompas.nl