Echoscopisch onderzoek tijdens de zwangerschap

Wat is Echoscopisch onderzoek tijdens de zwangerschap?

Bij een echoscopie wordt gebruik gemaakt van geluidsgolven. Deze geluidsgolven hebben een hogere frequentie (een kortere golflengte) dan het menselijk oor kan horen. Daarom wordt dit ultrageluid genoemd. Inwendige organen weerkaatsen dit geluid. Het teruggekaatste geluid, de echo, wordt ontvangen en m.b.v. een computer verwerkt tot een twee dimensionaal beeld. Dit beeld wordt via de monitor bekeken. Echoscopisch onderzoek kan uitwendig (via de buik) of inwendig (via de vagina) worden verricht.

Waarom doen we dit onderzoek/deze behandeling?

Wanneer komt een zwangere vrouw in aanmerking voor uitgebreid echoscopisch onderzoek? 

• De zwangere heeft een eerder kind gekregen met een echoscopisch vast te stellen afwijking 
• In de familie komen erfelijke afwijkingen voor die echoscopisch vast te stellen zijn 
• Er is een vermoeden van een aangeboren afwijking tijdens deze zwangerschap 
• De zwangere gebruikt geneesmiddelen die van invloed kunnen zijn op het ongeboren kind 
• De zwangere heeft Diabetes Mellitus type 1 

Waarom wordt dit onderzoek niet bij alle vrouwen verricht? 

Tijdens een normale ongecompliceerde zwangerschap is de kans op een aangeboren afwijking lager dan 5%. 

Een deel van de mogelijk aanwezige afwijkingen is niet met echoscopie te zien. Voor andere afwijkingen geldt dat het voor de gezondheid van het kind niet belangrijk is dat dit voor de geboorte al wordt vastgesteld. Bij zwangere vrouwen uit een van bovenstaande groepen geldt dat de kans op een bepaalde afwijking veel groter is dan gemiddeld, en dat we weten naar welke afwijking we moeten zoeken. Voor deze groep vrouwen zijn speciaal opgeleide echoscopisten, die beschikking hebben over topkwaliteit apparatuur en voldoende tijd, beschikbaar om dit gedetailleerde echo-onderzoek te verrichten. 

Alle andere zwangeren wordt een standaard echoscopisch onderzoek aangeboden, waarmee een groot deel van de ernstige aangeboren afwijkingen wel op te sporen of uit te sluiten zijn. Het is belangrijk te beseffen dat echoscopisch onderzoek lang niet alle afwijkingen kan opsporen, en dat soms ook afwijkingen vermoed worden die later niet aanwezig blijken te zijn. 

Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?

Wanneer in de zwangerschap vindt geavanceerd ultrageluid onderzoek plaats? 

Zowel een standaard echoscopisch onderzoek als een geavanceerd ultrageluid onderzoek vindt het best plaats bij een zwangerschapsduur van 18 tot 22 weken. In deze periode is het kind goed te onderzoeken. Bovendien zal het onderzoek bij deze zwangerschapsduur het meest betrouwbaar zijn. 

Soms ontstaat pas later in de zwangerschap het vermoeden op een afwijking. Er wordt dan zo snel mogelijk een echoscopisch onderzoek verricht. In de laatste maanden van de zwangerschap zijn sommige organen moeilijker te zien op de echo. Er kan dan niet altijd precies worden vastgesteld worden om welke afwijking het gaat. Na de geboorte zal dan verder onderzoek door de kinderarts plaatsvinden.

Hoe kunt u zich voorbereiden?

Praktische informatie 

Voor geavanceerd ultrageluid onderzoek hoeft u geen volle blaas te hebben.

Voor de aanvang van het onderzoek vindt een kort gesprek plaats met de echografist. Tijdens dit gesprek wordt gevraagd of u al kinderen heeft, wat de datum van uw laatste menstruatie was en hoe de zwangerschap tot nu toe is verlopen. Indien u vragen heeft kunt u deze tijdens dit gesprek stellen.

Vergeet niet om de verwijsbrief van uw gynaecoloog, huisarts of verloskundige mee te nemen. Het is namelijk van belang te weten waarom het onderzoek is aangevraagd, zodat tijdens de echo gericht naar bepaalde organen gekeken kan worden.

Het onderzoek duurt 15 tot 45 minuten. In sommige gevallen is niet alles goed zichtbaar en moet het onderzoek worden herhaald. Dit gebeurt meestal na twee tot drie weken.

Na het onderzoek zal de arts de bevindingen met u bespreken. De resultaten van het onderzoek en eventuele adviezen worden naar uw verwijzer (huisarts, verloskundige of gynaecoloog) gestuurd. 

Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?

Welke soorten echoscopisch onderzoek zijn er? 

Er zijn verschillende soorten echoscopisch onderzoek. Afhankelijk van de kwaliteit en de mogelijkheden van de echoapparatuur, de ervaring van de onderzoeker en de duur van het onderzoek vindt een bepaald onderzoek plaats. 

Termijnecho of groei-echo 

Door een aantal metingen te verrichten kan men de grootte van het kind schatten. In de eerste maanden kan de onderzoeker met behulp van deze maten de duur van de zwangerschap bepalen. Deze maten kunnen later in de zwangerschap worden gebruikt om het gewicht van het nog ongeboren kind te schatten. Een gewichtsschatting is meestal tot op 10 % nauwkeurig.
Tot een zwangerschapsduur van ongeveer twaalf weken is het noodzakelijk om een gevulde blaas te hebben voor het echo-onderzoek. 

Eenvoudig echo-onderzoek 

Dit onderzoek gebeurt vaak tijdens een polikliniekbezoek bij de gynaecoloog of de verloskundige.
Met eenvoudige apparatuur kan men ‘even kijken’: 

• Hoe het kind ligt 
• Waar de placenta ligt 
• Of er voldoende vruchtwater is  

13 weken echo en 20 weken echo

Tijdens de zwangerschap kunnen ouders, als zij dit willen, onderzoek laten doen naar een aantallichamelijke afwijkingen. Dit wordt prenatale screening genoemd. Als jullie als ouders meer informatie over prenatale screening willen, wordt een counselingsgesprek gepland waarin jullie meer informatie krijgen over de mogelijke onderzoeken. Op Screeningen tijdens de zwangerschap | Prenatale en neonatale screeningen (PNS.nl) kunnen jullie alvast lezen wat de onderzoeken inhouden. 

Doppler onderzoek 

Tijdens echo-onderzoek wordt zo nodig doppler-onderzoek verricht. Daarbij meet men de bloedstroom in de navelstreng of in bloedvaten van het kind of van de moeder. Het onderzoek kan informatie geven over het functioneren van de placenta.  

Geavanceerd ultrageluid onderzoek 

Tijdens dit onderzoek worden alle organen en structuren van het kind bekeken, en het bewegingspatroon en de bloedstroom beoordeeld. Apparatuur van hoge kwaliteit en een ervaren onderzoeker zijn hierbij van belang. 
Het volgende hoofdstuk gaat dieper in op geavanceerd ultrageluid onderzoek.

Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?

Tot op heden zijn er geen schadelijke effecten van een echoscopisch onderzoek op moeder en kind vastgesteld.

Welke specifieke nazorg kunnen wij bieden?

Wat gebeurt er als er een afwijking wordt vastgesteld? 

Indien door een echoscopisch onderzoek een afwijking bij het ongeboren kind wordt vastgesteld wordt dit eerst met u besproken. Vaak wordt een tweede echoscopist of gynaecoloog gevraagd mee te kijken om zo zeker mogelijk te zijn van de diagnose.

Een gynaecoloog zal met u bespreken of verder onderzoek zinvol is. Bijvoorbeeld een vruchtwaterpunctie, onderzoek van placentaweefsel (late vlokkentest) of onderzoek van het bloed van het kind door middel van een navelstrengpunctie.

Als duidelijk is welke afwijking bij het kind is geconstateerd vindt een uitgebreid gesprek plaats tussen de ouders en de gynaecoloog. Soms is het zinvol als andere specialisten, zoals een kinderarts of een kinderneuroloog hierbij aanwezig zijn.

Een van de mogelijkheden is het afbreken van de zwangerschap. Dit kan tot een zwangerschapsduur van 24 weken. Uw gynaecoloog kan u hier alles over vertellen. Vanaf een zwangerschapsduur van 24 weken wordt met de ouders een beleid uitgestippeld waarbij moeder en kind centraal staan. Zo kan de geboorte bijvoorbeeld plaatsvinden in een centrum met speciale opvangmogelijkheden voor kinderen. Andere mogelijkheden zijn het opwekken van een vroeggeboorte of een geboorte met behulp van een keizersnee. 

Follow-up formulier 

Na afloop van het onderzoek ontvangt u via de mail een verzoek om een formulier met vragen over het verloop van de zwangerschap en de geboorte in te vullen. Wij verzoeken u dringend dit formulier in te vullen na de geboorte van de baby en het aan ons terug te sturen in de bijgevoegde antwoordenveloppe. 

Krijgt u na het onderzoek een foto- of video-opname mee naar huis? 

Een echoscopisch onderzoek in het LUMC gebeurt altijd op medisch indicatie.
De bevindingen van het onderzoek worden digitaal (computergestuurd) vastgelegd in uw dossier. 

Op verzoek kan de onderzoeker een afdruk voor u maken. Er worden in het LUMC geen video-opnames gemaakt ten behoeve van de ouders.