Uw lichaam doneren aan de wetenschap

Waarom is lichaamsdonatie nodig?

Voor een arts in opleiding is anatomische kennis van het menselijke lichaam noodzakelijk. Om goed te kunnen behandelen en opereren, moeten artsen het menselijk lichaam door en door begrijpen. Ook komen er steeds nieuwe behandelingen bij en volgen artsen en specialisten regelmatig bijscholingscursussen. Het oefenen op lichamen is daarom erg belangrijk. Ook worden anatomisch of chirurgisch moeilijke onderwerpen met foto’s en filmpjes uitgelegd. Bovendien leveren weefsels en organen regelmatig een belangrijke bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. Degenen die hun lichaam doneren, dragen bij aan al deze vormen van onderwijs en wetenschap. Wij zijn hen daarvoor zeer dankbaar.

Wat gebeurt er met mijn lichaam na overlijden?

Na uw overlijden regelt het LUMC de noodzakelijke formaliteiten. Zoals het verkrijgen van toestemming tot ontleding en aangifte van overlijden bij de gemeente. Dit doet een door ons aangewezen uitvaartondernemer. De uitvaartondernemer brengt uw lichaam ook over naar het LUMC. Uw lichaam wordt gebruikt voor onderwijs aan studenten en vaardigheidstrainingen aan chirurgen (in opleiding). Soms bewaren we lichaamsdelen of organen langere tijd om in het onderwijs te gebruiken. Het kan ook zijn dat we weefsels en organen gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek.

Worden er foto’s gemaakt van mijn lichaam?

Voor het ontwikkelen van onderwijs en voor wetenschappelijke artikelen kunnen we beelden maken. Zoals foto’s en video-opnamen. Mogelijk worden deze afbeeldingen in print of digitaal gepubliceerd. Bijvoorbeeld op internet, in een open omgeving. Wij publiceren de beelden zelf of in samenwerking met derden, zoals een uitgever. De afdeling Anatomie & Embryologie van het LUMC gaat hier uiterst zorgvuldig mee om. We doen ons uiterste best om de afbeeldingen te anonimiseren, zodat deze niet kunnen leiden tot persoonsherkenning. 

Wat gebeurt er met mijn lichaam na ontleding?

Na ontleding van uw lichaam worden uw stoffelijke resten collectief en anoniem gecremeerd. Meestal gebeurt dit 1 tot 2 jaar na overlijden. Het LUMC verzorgt en betaalt de crematie in een crematorium in de buurt van Leiden. Mogelijk worden bepaalde lichaamsonderdelen met speciale preparatietechnieken veel langere tijd bewaard voor educatieve en/of wetenschappelijke doeleinden.

Kunnen mijn nabestaanden afscheid nemen?

Na uw overlijden moet uw lichaam binnen 24 uur in het LUMC zijn. Uw nabestaanden hebben daardoor maar kort de tijd om afscheid te nemen. Dit kan soms moeilijk zijn. Uw naasten kunnen natuurlijk altijd direct na uw overlijden een korte plechtigheid houden. Zorg daarom dat ze goed op de hoogte zijn van uw besluit om uw lichaam te doneren. Bespreek ook uw laatste wensen met hen.

Houd er rekening mee dat uw lichaam na ontleding niet teruggaat naar uw nabestaanden. Uw stoffelijke resten worden anoniem gecremeerd. Namens het LUMC is er een gedenkmonument voor  degenen die hun lichaam aan de wetenschap hebben geschonken. Dit monument voor lichaamsdonoren en nabestaanden biedt een vaste herdenkingsplek op de historische begraafplaats Groenesteeg in Leiden.

Naar de website van begraafplaats Groenesteef in Leiden.

Wordt mijn lichaam altijd geaccepteerd?

Het kan zijn dat we na uw overlijden uw lichaam niet kunnen accepteren. We bespreken dit dan zo snel mogelijk met uw nabestaanden. Zulke omstandigheden doen zich voor in geval van:

Overlijden in het buitenland 

Het kost veel tijd om toestemming te krijgen van bevoegde autoriteiten voor het internationale transport van een lichaam. Daardoor is het lichaam bij aankomst in Nederland niet meer geschikt voor ontleding.

Ongeschiktheid van het lichaam voor conservering 

Een lichaam is ongeschikt voor conservering bij ernstige verminking of beschadiging door een dodelijk ongeval of een zeer recent uitgevoerde operatie.

Zwaarlijvigheid

Zwaarlijvigheid (obesitas) is een reden om een lichaam niet te accepteren. De anatomie van de inwendige organen is bij een BMI (Body Mass Index) boven de 30 niet goed meer te bestuderen. Bij zo’n BMI is er sprake van ernstig overgewicht.

Bepaalde besmettelijke infectieziekten

Bepaalde infectieziektes brengen te veel risico met zich mee. Bijvoorbeeld HIV, Hepatitis A en B, en Creutzfeldt-Jacob. Het ontleden van een dergelijk lichaam levert gevaar op voor de gezondheid van medewerkers en studenten van het LUMC. 

Te late melding

Een lichaam moet binnen 24 uur na overlijden in het LUMC zijn. Anders kunnen we uw lichaam niet meer conserveren. Na deze periode kunnen we het lichaam niet meer accepteren.

Een te groot aanbod

We willen voorkomen dat we potentiële donoren moeten teleurstellen. Daarom proberen we zo goed mogelijk in te schatten hoeveel lichamen nodig zijn voor het onderwijs. We passen de grootte van ons donorenbestand daarop aan. Toch kan het voorkomen dat het aanbod groter is dan de vraag. Bij een tijdelijk te groot aanbod van lichamen houdt het LUMC het recht om een lichaam niet te accepteren.

Onvoorziene omstandigheden

Er kunnen zich altijd onvoorziene omstandigheden voordoen. In dat geval houdt het LUMC het recht om een lichaam niet te accepteren.

Kan ik altijd lichaamsdonor worden?

De afdeling Anatomie & Embryologie van het LUMC schrijft alleen personen in tot en met 70 jaar oud (bij aanmelding) en woonachtig in postcodegebied 2000 t/m 2899. Daarnaast kunnen er tijdelijk andere beperkingen zijn, bijvoorbeeld vanwege het coronavirus (COVID-19). U kunt altijd contact met ons opnemen als u twijfelt of u lichaamsdonor kunt worden.

Kan ik mijn lichaam doneren als ik orgaandonor ben?

Een lichaam dat geopend is vanwege een sectie (autopsie) of orgaantransplantatie, is ongeschikt voor lichaamsdonatie. Conservering van het lichaam is dan niet meer mogelijk, met uitzondering van transplantatie van het hoornvlies. Wilt u uw lichaam doneren, geef dan in het landelijke donorregister aan dat u géén toestemming geeft voor orgaandonatie. U kunt ook uw nabestaanden laten beslissen.

Zijn er kosten verbonden aan lichaamsdonatie?

Lichaamsdonatie zelf kost niets. Het LUMC betaalt de kosten van vervoer van het lichaam (van de plek van overlijden in Nederland naar het LUMC) en de kosten van de crematie na ontleding. Alle mogelijke andere kosten, zoals een afscheidsplechtigheid, zijn voor rekening van de nabestaanden.

Moet ik mijn uitvaartverzekering houden bij lichaamsdonatie?

De kans bestaat dat uw lichaam na overlijden niet kan worden gedoneerd. In dat geval zijn uw naasten verantwoordelijk voor de uitvaart. Daar komen (hoge) kosten bij kijken. Houd daar rekening mee als u uw uitvaartverzekering wil opzeggen.

Wie vertel ik dat ik mijn lichaam wil doneren?

Informeer uw directe nabestaanden, verzorger en/of uw huisarts over uw besluit om uw lichaam te doneren aan de wetenschap. Zij moeten dan snel handelen na uw overlijden en hebben maar kort de tijd om afscheid te nemen. Zorg ook dat zij weten waar uw wilsbeschikking is met het codicilnummer en belangrijke contactgegevens.

Zijn mijn persoonlijke gegevens beschermd?

Uw persoonsgegevens vallen onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Wij beheren uw persoonsgegevens zorgvuldig. We geven uw gegevens alleen door aan de uitvaartonderneming voor de logistiek. Het gaat om uw burgerservicenummer (BSN), datum van overlijden, uw laatste adres en het contactadres van nabestaanden. Mogelijk vragen wij bij uw huisarts een samenvatting van uw patiëntendossier op. Kennis over uw eventuele ziektes en operaties zijn nuttig in het onderwijs over het menselijk lichaam. Daarnaast kan deze informatie ons helpen uw lichaam optimaal te benutten. Ook deze gegevens zullen we anonimiseren en vertrouwelijk behandelen. 

Wisselen universiteiten lichamen uit?

Aan het LUMC gedoneerde lichamen worden in beginsel ook door het LUMC gebruikt. Soms krijgen we een verzoek van een ander universitair medisch centrum (umc) in Nederland om een lichaam van ons over te nemen. Dit vanwege een tijdelijk eigen tekort aan lichamen. We kunnen dan besluiten hen te helpen en het lichaam over te dragen. Dit doet het LUMC alleen als het doel van het gebruik volledig in lijn ligt met ons eigen beleid ten aanzien van het gedoneerde lichaam. Op uw wilsbeschikking kunt u aangeven of uw lichaam gebruikt mag worden door een ander umc in binnen- en/of buitenland, waarmee wij samenwerken.

Kan ik terugkomen op mijn besluit?

U kunt altijd terugkomen op uw besluit om uw lichaam te doneren. De wilsbeschikking is vrijwillig en kan op ieder moment worden herroepen. Meld dit wel schriftelijk aan de afdeling Anatomie & Embryologie van het LUMC.