Nieren en regeneratieve geneeskunde

Nieren hebben twee belangrijke functies: het produceren van urine en het regelen van de vocht- en mineraalbalans; en het produceren van hormonen. In Nederland heeft 9% van de bevolking een vorm van chronische nierschade. Wanneer de nierfunctie minder dan 10% wordt, is dialyse noodzakelijk. Dit is een behandeling die erg intensief is en geen uitzicht op genezing biedt. Niertransplantatie is de enige optie voor genezing, maar er is een tekort aan donororganen. Door de drie onderstaande manieren willen we huidige transplantatie succesvoller maken en de hoeveelheid donororganen vergroten.

Patiënten die een niertransplantatie ondergaan, moeten hierna afweeronderdrukkende medicijnen gebruiken om te voorkomen dat de donornier wordt afgestoten. Deze afweeronderdrukkende medicijnen hebben echter een hoop bijwerkingen. In het LUMC onderzoeken we daarom of we afstoting van donornieren kunnen voorkomen celtherapieën die de donornier beschermen tegen het afweersysteem. Dit doen we bijvoorbeeld met mesenchymale stromale cellen, een soort stamcellen. Of met zogeheten T-Reg cellen, afweercellen van de patiënt die in het laboratorium zijn aangepast zodat ze de aanvalscellen van het afweersysteem in de nier kunnen tegenhouden.

Om de kwaliteit en hoeveelheid donororganen te verbeteren is er recent in het LUMC een onderzoek afgerond naar het toepassen van nieuwe pomptechnieken voor nieren voorafgaand aan transplantatie. Door deze nieuwe pomptechniek kunnen nieren nu maar liefst vier dagen buiten het lichaam succesvol in leven worden gehouden. Deze vier dagen willen we gebruiken om de kwaliteit van donornieren voorafgaand aan transplantatie te beoordelen of afgekeurde donornieren op te knappen. Zo denken we op korte termijn nieren die nu bestempeld worden van een te slechte kwaliteit alsnog geschikt te kunnen maken voor transplantatie. In de orgaanperfusie- en regeneratieoperatiekamer van het LUMC Transplantatie Centrum vinden eerste experimenten plaats.

Ons uiteindelijke doel is om over tientallen jaren nierpatiënten te genezen zonder dat ze levenslang medicijnen moeten slikken of moeten dialyseren. Dit kan alleen door zelf nieren te kweken en daarmee een oneindige voorraad donornieren beschikbaar te hebben. We gebruiken hiervoor zogenoemde geïnduceerde pluripotente stamcellen van de patiënt zelf, die we veranderen in volwassen niercellen. Deze cellen laten we uitgroeien op een geraamte. Het eindresultaat is een functionele kweeknier die niet wordt afgestoten.

Dit onderzoek wordt ondersteund door ZonMw, Nierstichting, European Community's Seventh Framework Program, Health Holland en het Wiyadharma fellowship.