Naasten van patiënten in het ziekenhuis: mantelzorgers of bezoek?

Kinderen hebben hun ouders nodig

Zo’n vijfentwintig jaar geleden was het niet vanzelfsprekend dat ouders de hele dag bij hun kind in het ziekenhuis konden zijn. Er waren bezoektijden, wat we ons nu niet meer kunnen voorstellen. Kind en familie horen bij elkaar en ouders zijn dus geen bezoek. Kinderen hebben het recht om hun ouders of verzorgers altijd bij zich te hebben. Dit is vastgelegd in het handvest Kind & Ziekenhuis. Wij denken in de kindzorg regelmatig na over hoe we dit nog beter kunnen verankeren, bijvoorbeeld in de dagelijkse visiterondes of overdrachten aan het bed. Ouders zijn dus nodig bij hun kind in het ziekenhuis, maar hoe zit het met de naasten van volwassenen?

Alle patiënten zijn kwetsbaar

Een dierbaar familielid van mij lag laatst in het ziekenhuis en als familie mochten we twee keer per dag een uurtje op bezoek. Onze normaal zo vitale naaste lag kwetsbaar in een ziekenhuisbed. Weg van de vertrouwde omgeving, zichzelf niet door allerlei ongemak. Dat zette me aan het denken. Waarom is de betrokkenheid van ouders bij hun kind een recht en is dat voor de naasten van volwassen patiënten niet vanzelfsprekend? Volwassenen worden geacht voor zichzelf op te komen. Maar bijna iedereen die in een ziekenhuis ligt, is kwetsbaar. Spanning of zorgen doen iets met je vermogen om alles goed te begrijpen, te verwoorden en voor jezelf op te komen. Wat kan de participatie van naasten dan betekenen?

Bijdrage aan veiligheid, welzijn en comfort

In de kindzorg hebben we geleerd dat de rol van ouders een belangrijke bijdrage levert aan de veiligheid van het kind. Ouders kennen hun kind het allerbeste en signaleren een kleine verandering vaak eerder dan een professional. Dat geldt dus ook bij een opname in het ziekenhuis. Deze signalen zijn als een extra variabele naast onze objectieve metingen. Naast veiligheid draagt de aanwezigheid van ouders ook bij aan het welzijn van de patiënt, het comfort en vele andere zaken. Dat gunnen we toch alle kwetsbare patiënten in het ziekenhuis.

Familieparticipatie hard nodig

Ik ben daarom blij met de recente discussie over de inzet van mantelzorgers in het ziekenhuis. Wat levert participatie van naasten precies op voor de patiënt en zijn omgeving? Laten we beginnen met het reflecteren op onze eigen normen en verwachtingen over de participatie van naasten. En vooral: luisteren naar de normen en verwachtingen van patiënten en hun naasten. Dan ontdekken we overeenkomstige belangen én zien we waar het schuurt. Die kennis is nodig voor een duidelijke visie op hoe je naasten in de zorg het beste betrekt. Een ding staat voor mij in ieder geval vast: familieparticipatie in het ziekenhuis is betekenisvol en nodig.

Hilda Mekelenkamp is gespecialiseerd kinder hematologie verpleegkundige in het Willem-Alexander Kinderziekenhuis