Onno Teng benoemd tot hoogleraar Nierziekten

Teng is sinds 2014 internist-nefroloog in het LUMC en vanaf 2015 hoofd van de polikliniek Nierziekten waar in 2016 het centrum voor Lupus-Vasculitis en Complement-gemedieerde Systeemziekten (LuVaCs) is gestart. Dit centrum is in 2021 erkend als nationaal Europees expertisecentrum door zowel de NFU als de EU. Het expertisecentrum is actief lid van de European Reference Networks RITA en ERKNET.

Ontwikkeling nieuwe behandelstrategieën

“Mijn onderzoek heeft zich vanaf het begin gefocust op de ontwikkeling van nieuwe behandelstrategieën voor patiënten met een renale auto-immuunziekte waar onder andere lupus nefritis en ANCA-geassocieerde vasculitis onder vallen. Tegelijkertijd hebben we ons erop gericht om beter te begrijpen hoe nieuwe behandelingen precies werken en het immuunsysteem van deze patiënten op een gunstige wijze beïnvloeden. Om deze behandelingen beter te bevatten hebben we een translationeel onderzoeksprogramma ingericht bij de nierziekten. Hier worden verschillende cruciale aspecten van het immuunsysteem van deze patiënten nader onderzocht, zoals neutrofiele extracellulaire traps, autoreactieve B-cellen, plasmacellen en auto-antistoffen.” Teng geeft aan graag precies op het snijvlak van klinisch onderzoek en basaal laboratorium onderzoek te werken. “Dit heeft ertoe geleid dat we binnen het LuVaCs-expertisecentrum voor deze renale auto-immuunziekten een aantal nieuwe middelen hebben onderzocht en bij de patiënt hebben gebracht”, aldus Teng.

Combinatiebehandeling Rituximab en Belimumab

Een mooi voorbeeld hoe het LUMC een omgeving biedt voor innovatie van behandelingen voor deze complexe auto-immuunziekten is volgens Teng de combinatiebehandeling van Rituximab en Belimumab. “Bij lupus nefritis-patiënten zijn auto-antistoffen de veroorzaker van een ontsteking van de nieren genaamd glomerulonefritis.  Auto-antistoffen worden gemaakt door gespecialiseerde afweercellen in ons immuunsysteem, de zogenaamde plasmacellen. Deze plasmacellen ontstaan uit geactiveerde B-cellen. Rituximab is een geneesmiddel dat in staat is om B-cellen te verwijderen uit het lichaam en de verwachting was dat dit een effectieve behandeling zou zijn voor patiënten met lupus nefritis. Uit meerdere internationale onderzoeken bleek dat niet het geval te zijn. In het LUMC bedachten wij dat niet alleen het verwijderen van B-cellen, maar tegelijkertijd het remmen van B-cel-activatie en plasmacellen veel effectiever zou zijn. Dat laatste hebben we kunnen aantonen en onderzoeken we nu in een gerandomiseerde studie. De combinatietherapie wordt momenteel in meerdere auto-immuunziekten onderzocht en het is erg mooi om te realiseren dat wij vanuit Leiden aan de wieg hebben gestaan van die ontwikkeling.”

Bundeling van krachten

Teng ziet zijn leerstoel als een voortvloeisel van succesvol immunologisch onderzoek van verschillende klinische afdelingen in het LUMC, waaronder de nefro-immunologie binnen de nierziekten. Hij vindt het dan ook belangrijk dat deze leerstoel de ondersteuning biedt om in Leiden deze immunologische traditie voort te zetten en verder te versterken. “Dat betekent dat we de komende jaren al het bovenstaande onderzoek en klinisch werk natuurlijk continueren. Ik ben ervan overtuigd dat we in het LUMC nog winst kunnen behalen in het nog beter inbedden van de multidisciplinaire samenwerking en benadering van complexe, zeldzame systemische auto-immuunziekten.” Daarom hoopt Teng vanuit een klinisch perspectief het LUMC te kunnen ondersteunen in de versterking van samenwerking met verschillende (poli-)klinische afdelingen om innovatieve, baanbrekende behandelingen voor patiënten met een systemische auto-immuunziekte mogelijk te maken. Teng: “Deze bundeling van krachten is essentieel voor het LUMC om een voortrekkersrol te behouden in regionale en landelijke expertisenetwerken op dit gebied.”

Baanbrekende behandelingen

Teng hoopt over vijf jaar te mogen concluderen dat we als LUMC hebben bijgedragen aan hypermoderne innovatieve behandelingsstrategieën voor patiënten met een renale auto-immuunziekte en daarmee ook met een systemische auto-immuunziekte. Hij benadrukt daarbij wel dat het om behandelstrategieën moet gaan. “Het is niet per se zo dat wij als LUMC de nieuwste (en vaak duurste) therapieën moeten toepassen bij patiënten. Integendeel, bij de eerdergenoemde combinatiebehandeling is het onderliggende doel om de immuunsuppressiva, die het hele afweersysteem onderdrukken, binnen één jaar te stoppen. Dat is een behandelstrategie die baanbrekend is in de geschiedenis van de behandeling van lupus nefritis-patiënten waarbij die imuunsuppressiva doorgaans jarenlang gecontinueerd worden. Dat is het even zo baanbrekend om voor patiënten met ANCA-(anti-neutrofiele-cytoplasma-antilichamen)geassocieerde vasculitis een behandelstrategie te onderzoeken waarbij géén corticosteroïden worden gebruikt. Prednison is sinds de ontdekking 50 jaar geleden de hoeksteen van de behandeling, maar ook erg bekend door alle bijwerkingen op korte en lange termijn.” 

Afsluitend laat Teng weten: “Als we over vijf jaar kunnen vaststellen dat het LUMC zich onderscheidt in de betrokkenheid bij regionale, landelijke en Europese expertisenetwerken waardoor innovatieve behandelingen en nieuwe behandelstrategieën voor patiënten toegankelijk zijn, dan laten we zien dat het LUMC de multidisciplinaire samenwerking en benadering van complexe, zeldzame systemische auto-immuunziekten bevordert en daarmee de zorg voor deze groep patiënten verbetert.”