Militaire uitzending heeft na 10 jaar nog steeds impact op veteranen

In haar onderzoek gebruikte Van der Wal gegevens van zo’n 1000 Afghanistan-veteranen. Hoewel het merendeel van de veteranen uit dit zogenoemde PRISMO-cohort geen psychische klachten ontwikkelden na uitzending, kampt zo’n 8% van deze groep veteranen na tien jaar nog steeds met ernstige symptomen van een post traumatische stressstoornis (PTSS). Ook pleinvrees-, angst-, depressie- en hostiliteitsklachten komen na tien jaar vaker voor dan voor de uitzending.

Volgens Van der Wal verdient vooral de groep veteranen die pas tussen twee en vijf jaar na uitzending klachten ontwikkelen onze aandacht. “Deze veteranen laten als enige groep geen afname maar zelfs een verergering van PTSS-klachten zien over de tijd. Het lijkt erop dat deze groep de juiste hulp niet vindt. Het kan dat de aangeboden behandelingen niet effectief zijn of dat ze gewoon niet terecht komen in de psychische gezondheidszorg. We moeten ons daarom afvragen wat het perspectief van deze veteranen is in ons huidige zorgsysteem en wat we kunnen veranderen om hen verder te helpen”, vertelt de onderzoeker.

PTSS voorspellen

Ook laten de resultaten van Van der Wal zien dat verschillende psychologische factoren, zoals ervaren sociale steun, en biologische factoren, zoals DNA-veranderingen, gelinkt zijn aan de ontwikkeling van PTSS of andere psychische klachten na uitzending. Het combineren van al deze factoren kan uiteindelijk bijdragen aan de ontwikkeling van een model om psychische problematiek na uitzending, waaronder PTSS, voortijdig te voorspellen. Ook bieden deze resultaten aanknopingspunten voor interventieprogramma’s om klachten te voorkomen of verminderen.

Grote impact na verloop van tijd

“Ik hoop dat door dit onderzoek meer mensen zullen inzien dat een uitzending zeker niet iets is dat je zomaar achter je kan laten en dat er dus zelfs veteranen zijn die tien jaar na dato nog dagelijks de gevolgen ervaren”, zegt Van der Wal. “Hopelijk vergoot dit onderzoek de erkenning voor psychische problematiek onder veteranen waardoor de drempel om erover te praten kleiner wordt.”

Zowel een maand voor hun uitzending naar Afghanistan als in de jaren na thuiskomst hebben militairen deelgenomen aan verschillende meetmomenten waarbij ze vragenlijsten hebben ingevuld en bloedsamples hebben afgestaan. Het PRISMO-onderzoek was een samenwerking tussen de Militaire GGZ/Ministerie van Defensie, het LUMC en het UMC Utrecht. De metingen na tien jaar heeft Van der Wal uitgevoerd onder supervisie van Elbert Geuze (EC MGGZ/UMCU) en LUMC-hoogleraar Eric Vermetten.

Dinsdag 13 december verdedigt Van der Wal haar proefschrift met de titel: ‘At mission’s end: The long-term impact of deployment on mental health’.