Grote milieuwinst door kleine, veilige aanpassing in operatiekamer

Maar weinig mensen weten dat het anestheticum – oftewel verdovingsmiddel – sevofluraan een potent broeikasgas is. Het is ruim 130 sterker dan CO2. Ook veel zorgverleners die ermee werken in operatiekamers zijn zich hier niet van bewust, zegt anesthesioloog Eva van Rijnsoever. “Ons huidige jaarlijkse verbruik van sevofluraan in het OK-centrum is vergelijkbaar met 1,5 miljoen kilometer rijden met een gemiddelde benzineauto. Ons doel is om dit met de helft terug te dringen, zonder dat het invloed heeft op de kwaliteit van onze zorg.”

Zoeken naar verbetering

Meer bewustwording is ook een doel, zegt Van Rijnsoever, die op de foto naast een sevofluraan-verdamper staat. “Veel collega’s vinden duurzaamheid een belangrijk thema en zijn er ook thuis mee bezig, maar op hun werk in de zorg leeft het niet zo sterk. Misschien omdat het patiëntenbelang – terecht – altijd op de eerste plaats staat, of omdat je in een ziekenhuis een klein onderdeel bent van een groot systeem.” Daarom willen Friedericy en Van Rijnsoever met het green team stilstaan bij wat er wél anders kan, en hoe.

Hands-on trainingen

Tijdens de Green Air Week waren er inlooptrainingen. Anesthesiologen (in opleiding) en anesthesiemedewerkers (i.o.) leerden hoe ze zo efficiënt mogelijk sevofluraan kunnen gebruiken door zoveel mogelijk gas te laten recirculeren naar de patiënt. “Vooral bij jonge kinderen, die met een kapje onder narcose worden gebracht, is het mogelijk om minder sevofluraan te verspillen. Deze aanpassing heeft geen invloed op de veiligheid”, zegt Van Rijnsoever. “We leggen collega’s niets op. Onze boodschap is: ga eerst na of toepassing van sevofluraan echt nodig is. Zo ja, doe dat dan zo efficiënt mogelijk.”

Wegvangen van gas

In de week lichtte een gastspreker de CONTRAfluran toe. Dat is een afzuigfilter dat de anesthesiegassen wegvangt. Normaal gesproken verlaten die via de luchtverversing het ziekenhuis richting atmosfeer, waar ze een sterke broeikaswerking hebben. Het afzuigfilter voorkomt dit. Het verzadigde filter wordt teruggebracht naar de fabriek in Duitsland, waar de gassen hergebruikt worden.

OK’s kunnen duurzamer

Het green team van het OK-centrum werd al in 2016 opgezet. Hans Friedericy was daarvoor al bezig met duurzaamheid en promoveert momenteel op het thema. Het onderwerp van zijn promotieonderzoek is de CO2-voetafdruk van de OK en hoe deze is te reduceren. Friedericy vertelt dat OK-centra relatief grote vervuilers zijn binnen ziekenhuizen. “Er is een excessief gebruik van disposables, wat betekent dat er per operatie zo’n 12 kilogram afval wordt geproduceerd. Een ander voorbeeld is het luchtverversingsysteem van de twintig operatiekamers in het LUMC. Dat verbruikt veel energie: één operatiekamer vraagt evenveel stroom als een hele beddentoren van vele verdiepingen.”

Meer bewustzijn

Van Rijnsoever: “De eerste reacties op de Green Air Week zijn enthousiast. Ik merk dat collega’s graag willen bijdragen aan duurzame verandering. Het is simpelweg een kwestie van meer bewustzijn en duidelijkheid over hoe zaken praktisch geregeld kunnen worden.” Het green team van het OK-centrum richt zich voorlopig op veranderingen die relatief makkelijk uit te voeren zijn en een groot verschil kunnen maken. Mogelijke aandachtsgebieden zijn verspilling van medicatie en het gebruik van wegwerpjassen en andere disposable materialen. Daarbij wordt natuurlijk goed gekeken naar protocollen en veiligheid. Verbeterpunten als deze bieden in ieder geval genoeg aanleiding voor toekomstige Green Weeks!