Eetstoornissen bij kinderen

Wat is Eetstoornissen bij kinderen?

Wat is een eetstoornis? 

Het woord eetstoornis is een verzamelnaam voor verschillende ziektes, zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa. Jongeren met een eetstoornis zijn vaak intensief bezig met hun gewicht en met eten. Hun lichaamsgewicht kan in korte tijd sterk veranderen door bijvoorbeeld verandering van het eetpatroon en/of het bewegingspatroon. Het doel van deze folder is om je informatie te geven over de mogelijke lichamelijke gevolgen van een eetstoornis, en wat de taken van de kinderarts en diëtist zijn die bij je behandeling zijn betrokken. 

Energie in balans: gezonde groei en ontwikkeling. 

Voor een gezond functionerend lichaam is het noodzakelijk dat je voldoende energie opneemt in de vorm van goed samengestelde voeding. De hoeveelheid energie die je nodig hebt is een optelsom van: 

• De energie die nodig is om basale functies in je lichaam op peil te houden (bijvoorbeeld bewustzijn, ademhaling, bloedsomloop, lichaamstemperatuur) 
• De energie die nodig is om op te groeien tot een gezond volwassen mens 
• De energie die nodig is om dingen te doen (bijvoorbeeld lopen, fietsen, opletten op school) 

Als er onvoldoende evenwicht is tussen energie-inname en energieverbruik, komt je gezondheid ernstig in gevaar.

Verschijnselen

Wat zijn de gevolgen van een te laag lichaamsgewicht? 

Als je meer energie verbruikt dan je inneemt, gaat je lichaamsgewicht dalen. Wordt het lichaamsgewicht te laag, we spreken dan van ondervoeding, dan heeft dit gevolgen voor je gezondheid. 

• Je kan steeds meer moeite krijgen om dingen te doen. Je spieren worden steeds zwakker en het wordt moeilijker om je te concentreren. Als je op tijd behandeld wordt en je lichaamsgewicht wordt weer normaal, dan komen de spierkracht en concentratie weer terug. Als het te lage lichaamsgewicht echter te lang blijft bestaan, kan het gebeuren dat sommige organen zoals de nieren, botten en hersenen permanent beschadigd worden. 
• De ontwikkeling tot een gezond volwassen mens kan tot stilstand komen. Je wordt dan niet meer langer en de ontwikkeling tot een volwassen lichaam stopt. Meisjes stoppen dan met menstrueren. Als je op tijd behandeld wordt en je lichaamsgewicht wordt weer normaal, dan komen de groei en ontwikkeling weer op gang. Als het te lage lichaamsgewicht echter te lang blijft bestaan, kan het gebeuren dat de groei niet meer op gang komt en/of je vruchtbaarheid verloren gaat. 
• Je lichaam gaat uiteindelijk op een steeds lager pitje branden om het kleine beetje energie dat je het te eten geeft alleen te gebruiken voor je basale functies. Het kan dan gebeuren dat je het altijd koud hebt omdat je lichaamstemperatuur daalt. Het kan gebeuren dat je flauwvalt of gaat stuiptrekken door een lage bloedsuikerspiegel. Het kan gebeuren dat je blauwe vingers krijgt of een veel te lage bloeddruk omdat je hart niet meer goed werkt. Als je in deze situatie beland bent, moet je absoluut meer voeding krijgen en groeien. Als je zelfs te weinig energie overhoudt om je basale functies te onderhouden, kan deze situatie namelijk eindigen omdat je eraan doodgaat. 
• Andere verschijnselen van ondervoeding staan afgebeeld in de figuur.

Wat zijn de risico's van overgeven, misbruik van geneesmiddelen of teveel water drinken? 

Sommige jongeren gebruiken bepaalde medicijnen of braken na het eten om het lichaamsgewicht te beïnvloeden. Naast de gevaren van ondergewicht zoals die hierboven beschreven staan, kan door overgeven of misbruik van medicijnen ernstige, blijvende schade ontstaan aan je gebit, slokdarm, dikke darm , nieren of hart. Teveel water drinken kan een watervergiftiging tot gevolg hebben, waardoor ernstige schade kan ontstaan aan je hart, nieren of hersenen.

Behandelteam

Bij eetstoornissen is er een complex samenspel van psychische en lichamelijk klachten.  Daarom is een  samenwerking tussen het WAKZ en LUMC Curium noodzakelijk om een behandeling zo goed mogelijk vorm te geven. De behandeling van eetstoornissen in LUMC Curium wordt dan ook uitgevoerd door een multidisciplinair behandelteam waarin verschillende soorten behandelaars zitten, zoals een gezinstherapeut, een gz-psycholoog, een kinder- en jeugdpsychiater, een kinderarts en een diëtist. In het behandelteam worden je vorderingen regelmatig besproken en wordt er gezocht naar een passende vervolgbehandeling.
Het WAKZ en het LUMC Curium werken met aparte dossiers in hetzelfde patiënt registratie systeem (HiX). Hierdoor is het mogelijk elkaars rapportages te lezen. 

De kinderarts en diëtist van het behandelteam zijn werkzaam in het Willem Alexander Kinder Ziekenhuis (WAKZ) in het Leids Universitair Medisch Centrum, op korte afstand van LUMC Curium waar de eerder genoemde behandelaren werken (adressen en telefoonnummers staan vermeld aan het eind van deze folder). 

Bij een jongere met een eetstoornis is het van groot belang om ouders/ verzorgers (systeem) intensief te betrekken bij de behandeling. Naast deze gezinsgerichte behandeling krijgt een jongere individuele of groeps gerichte (psycho) therapie. Aanvullend kan er medicatie (psychofarmaca) voorgeschreven worden. 

Hoe kan de kinderarts je helpen? 

De kinderarts is er om je met een aantal dingen te helpen. De kinderarts kijkt regelmatig hoe het is met je lichamelijke gezondheid. Dat gebeurt door het stellen van vragen en door je lichaam te onderzoeken op gezondheidsproblemen. Je wordt bij elk bezoek gewogen. Verder wordt er regelmatig bloedonderzoek gedaan en soms wordt er een hartfilmpje gemaakt. Als er speciale andere onderzoeken nodig zijn, zal de kinderarts dat met je bespreken. De kinderarts beoordeelt regelmatig of er geen grote problemen (complicaties) ontstaan tijdens de eerste fase van je behandeling die medisch moeten worden behandeld. De kinderarts controleert hoe de groei verloopt en adviseert jou en je andere behandelaars welk lichaamsgewicht voor jou gezond is. 

Hoe kan de diëtist je helpen? 

Tijdens het eerste gesprek met de diëtist wordt er gekeken naar wat je op dat moment eet en drinkt. Daarna bepaalt de diëtist, in overleg met jou en/of je ouder(s), hoeveel je zou moeten eten en drinken om weer gezond te worden. Dat gebeurt aan de hand van voedingslijsten, die je bij elk bezoek van de diëtist krijgt. Er wordt langzaam opgeklommen naar een goed eet- en drinkpatroon, net zolang totdat je weer gezond en op goed gewicht bent. De diëtist begeleidt je hierin door het geven van voorlichting over voeding en voedingsgerelateerde onderwerpen (zoals honger en verzadiging) en helpt je inzicht geven wat nodig is voor gedragsverandering (o.a. veranderen van onjuiste gedachten over voeding en gewicht). Naar aanleiding van de gewichtscontroles bij de kinderarts of bij de diëtist kunnen de voedingslijsten eventueel aangepast worden. Ook is het soms nodig dat, als het eten slecht gaat, je op andere manieren goed gevoed moet worden. Bijvoorbeeld met drinkvoeding of met sondevoeding (via een slangetje in je neus naar je maag). Ook hierbij word je begeleid door de diëtist. 

De weegregels.

Als je bij de kinderarts of diëtist bent, word je altijd gewogen. Dit gebeurt bij voorkeur altijd op dezelfde weegschaal. Van tevoren moet je naar de WC gaan om te plassen. Horloges en sieraden moet je afdoen. Je wordt gewogen in onderbroek en (bij meisjes) een beha óf  topje. 

Een opname in het ziekenhuis.

Als je lichaam zo is verzwakt of ontregeld dat je basale lichaamsfuncties in gevaar dreigen te komen, kan je worden opgenomen op een van de verpleegafdelingen van het Willem-Alexander Kinderziekenhuis in het Leids Universitair Medisch Centrum. Dit kan gebeuren als je onder een bepaald gewicht komt, maar ook als je bijvoorbeeld lage bloedsuikers krijgt, een te lage bloeddruk of het zoutgehalte in je lichaam ernstig uit balans is geraakt. Je kinderarts zal dit dan met je bespreken. 

De opname heeft tot doel om jou te helpen je energiebalans op korte termijn te herstellen, voordat er ernstige schade aan je lichaam ontstaat. Tijdens de opname word je dus geholpen om je energieverbruik te beperken en je voedselinname te normaliseren. Hoe dat in zijn werk gaat, zal de kinderarts dan met je bespreken.

Contact

Waar vind je ons? 

LUMC, Albinusdreef 2, 2333 ZA Leiden

• Polikliniek STAD
  Afdeling J06-Q, routenummer 652 Team Eetstoornissen:
  Telefoonnummer:  071- 5296663  071- 526 28 11

  Email team eetstoornissen: kindereetstoornisteam@lumc.nl

  Team Eetstoornissen: kindereetstoornisteam@lumc.nl

  Tel: 071-5296663

  Aanwezig even weken: woensdag, donderdag, vrijdag.

  Aanwezig oneven weken: maandag, woensdag, vrijdag.

  Bij spoed op andere dagen: 071-5262822

• Ook de afspraak met de diëtist is op de polikliniek STAD. De diëtisten zijn bereikbaar via het mailadres: dietistencurium@lumc.nl of op 

telefoonnummer: 071- 526 30 40 

Zo nodig kun je de weg vragen aan de informatiebalie tegenover de hoofdingang in het ziekenhuis.

• LUMC, Curium polikliniek eetstoornissen: Endegeesterstraatweg 27, 

2342 AK Oegstgeest
Telefoonnummer is 071-515 96 00

Links

Webadressen

LUMC Curium: https://www.curium-lumc.nl

Kenniscentrum Eetstoornissen Nederland: www.eetstoornis.info

www.firsteetkit.nl

Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa: http://weet.info

Centrum eetstoornissen Ursula/rivierduinen: https://www.rivierduinen.nl/eetstoornissen

Kenniscentrum Kinder-en jeugdpsychiatrie: www.kenniscentrum-kjp.nl/ouders/Stoornissen-1/Eetstoornissen/Inleiding-6

Stichting Kiem: https://stichtingkiem.nl/informatie-en-brochures/

Literatuur

Ouders als bondgenoot,  James Lock, uitgever Ekklesia. ISBN 9789075569551 

Beeldmateriaal

- Het filmpje ‘eerste hulp bij anorexia nervosa’ is gemaakt op initiatief van ouders wiens kinderen te maken hebben gekregen met eetproblematiek:https://www.youtube.com/watch?v=NiEUCfSiCis.

- Het filmpje ‘Family Based Treatment Phase 1 – What to do and why you need to do it’ is een engels talig filmpje met uitleg over de eerste fase van de behandeling:https://www.youtube.com/watch?v=O0FrP7ado7k

- Het filmpje ‘Eating disorders meal support: helpfull approaches for families’ is ook een engelstalig filmpje met uitleg over het bieden van eetmanagement:https://www.youtube.com/watch?v=pPSLdUUlTWE