Sondevoeding en/ of medicatie thuis toedienen bij kinderen

Klaarmaken en bewaren van de voeding? 

Voeding mag niet opnieuw opgewarmd of opnieuw ingevroren worden. Restjes opgewarmde voeding altijd weggooien.

Moedermelk afkolven - adviezen voor hygiëne

• Moedermelk met schone handen afkolven.
• Na elke kolfsessie:
  • Kolfsets afspoelen met koud water.
  • Kolfsets afspoelen met heet water
  • Afdrogen met een schone hydrofiele luier. (gebruik bij elke keer een schone)
• Bewaar de kolfsets in een droge en schone bak, die je kunt dichtdoen.
• Kook de kolfsets dagelijks uit. Doe de sets eerst in een warm sopje en spoel goed af.
  

Bewaren van de moedermelk

• Na het kolven (liefst) direct de flesjes achterin de koelkast zetten (niet in de deur).
• Moedermelk invriezen binnen 24 uur na kolven
• Schrijf op elk flesje afgekolfde moedermelk de datum en tijd van afkolven.

=> Voor meer informatie over o.a. kolven kijk op www.borstvoeding.nl of op de website van het CJG.

Kunstvoeding bereiden en bewaren

Voeding kan per portie of voor 24 uur klaargemaakt worden.

• Voorbereiding 
  • Schoon werkblad (gereinigd met schoon doekje en afgedroogd)
  • Handen wassen en goed afdrogen met een schone handdoek 
• Alle benodigde materialen klaarleggen 
• Indien u voeding per portie klaarmaakt:
  • Let op de houdbaarheidsdatum op de voeding. Maak eerst oude voorraad op.
  • Gebruik koud kraanwater dat rechtstreeks uit de kraan komt (dus geen warm water uit de kraan). 
    • Laat de kraan even doorlopen voordat u het water gebruikt, zodat restjes van boiler- of geiserwater uit de leidingen gelopen zijn. 
    • Het is niet nodig om bronwater te gebruiken. Als u wel bronwater gebruikt, pak dan een pak of fles dat net geopend is. Kies een variant met weinig mineralen en zonder koolzuur. Deze merken dragen de vermelding ‘geschikt voor de bereiding van babyvoeding’. 
  • Warm het water op in een flessenwarmer of magnetron. 
  • Voeg het poeder toe en zorg dat het poeder en het water zich goed vermengen. Roer zo nodig door met een garde of vork, zodat ook alle klontjes oplossen. Door klontjes raakt de sonde eerder verstopt. 
• Indien u voeding voor 24 uur klaarmaakt: 
  • Volg de instructie per portie, maar bij punt 3 moet u het water ook koken.
  • Kook de juiste hoeveelheid water en laat dit afkoelen.
  • Dek de voeding in zijn geheel af en zet achterin de koelkast.

Voeding verrijken volgens voorschrift diëtist 

Toevoegingen/ verrijking volgens voorschrift van diëtist aan moedermelk of kunstvoeding Zorg ervoor dat alle toevoegingen goed oplossen.

Houdbaarheid

Heeft uw kind een verminderde weerstand, volg dan de adviezen van het ziekenhuis

* Volgens het advies van het voedingscentrum. Zie ook opwarmen van borstvoeding.

Toedienen van sondevoeding

• Handen wassen met water en zeep en goed afdrogen met schone handdoek 
• Onderstaande benodigdheden klaarleggen 

Wat heeft u nodig? 

• 10 ml sondevoedingsspuit (gebruik dagelijks een schone spuit)
• Sondevoeding toedieningssysteem
• Voorgeschreven voeding, op kamertemperatuur of eventueel opgewarmd.
• Sondevoedingspomp
• Water, uit stromende kraan

Stap 1: positie van de maagsonde controleren 

Controleer vóór elke handeling aan de maagsonde of deze nog goed zit met de volgende stappen: 

1. Bekijken of de zichtbare markeringsstreep/ markeringspleister bij de neus op de afgesproken diepte zit.
2. De pleister, waarmee de sonde op de wang zit, is nog goed vastgeplakt

• Verschoon de pleister als deze vies is of los laat:
  • Voorzichtig oude pleister losmaken én tegelijk de maagsonde vasthouden
  • Op de maagsonde het aantal centimeters bekijken en de afgesproken diepte behouden
  • Schone pleister plakken

1. In de mond kijken of de sonde niet is opgekrult.

• bij opkrullen: de maagsonde verwijderen en de thuiszorg bellen 

Twijfelt u naar aanleiding van stap 1 t/m 3 aan de juiste positie van de maagsonde of heeft uw kind gehoest, geniest, gebraakt of is uw kind benauwd:

• => Trek dan wat maagsap op

Knik bij het openmaken maagsonde om het spuitje aan te sluiten de maagsonde, zodat er geen voeding of vocht uit de sonde loopt.

• => Beoordeel het maagsap.

Het maagsap ziet grasgroen tot bruin of helder/ kleurloos, soms met wat gekleurde stukjes slijm erin of vermengd met (sonde) voedingsresten.

• => Meet de pH van het maagsap met de pH-strips.

Als de pH 5,5 of lager is, zit de maagsonde goed in de maag.

NB: Indien twijfel blijft bestaan: NOOIT voeding toedienen en de thuiszorg bellen!

Stap 2: Sondevoeding toedienen

Bij gebruik van een zak sondevoeding, deze schudden en check de houdbaarheidsdatum

Voeding voor 24 uur klaargemaakt, eerst zwenken/ roeren en dan uitschenken in de fles (voeg 10ml extra toe voor het toedieningssysteem)

• Fles opgewarmd:
  • Controleer de voeding met een druppel op de binnenkant van de pols. Lauwwarm (rond 34^oC) is de juiste temperatuur.
• Spoel de maagsonde door met 2-5 ml water. (eventueel minder bij vochtbeperking)
• Voeding aansluiten op voedingssysteem.
  • Deze in de voedingspomp bevestigen en het systeem (laten) vullen. 
• Sluit het gevulde systeem aan op de maagsonde. 
• Stel de pomp in en druk op start. 

Aandachtspunten tijdens inlopen van voeding 

• Zorg dat de maagsonde goed gefixeerd zit en wees met name bij kleine kinderen alert op het vastpakken en trekken aan de sonde. Hierdoor kan de sonde onbedoeld eruit gaan tijdens het geven van voeding. 
• Houd tijdens het inlopen van de voeding toezicht op uw kind, zodanig dat u kunt ingrijpen bij problemen tijdens het inlopen, zoals spugen.
• Observeer reacties van uw kind tijdens het inlopen van de voeding. 
• Bij spugen, verslikken, hikken, misselijkheid of hoesten:
  1. voeding direct stoppen
  2. positie van de maagsonde controleren

Stap 3: Beëindigen van de voeding 

• Koppel het systeem los van de sonde nadat de gehele voeding is ingelopen. Indien u tijdens het inlopen de voeding wilt stoppen, druk dan eerst op de stop. 
• Spoel de maagsonde door met 2-5 ml water. (Bij een vochtbeperking mag dit ook met lucht, de voorkeur is water) Doorspoelen verkleint de kans op verstopping.
• Sluit de maagsonde af met het dopje. 
• Reinig het toedieningssysteem na de voeding:   
  • Sluit een schoon flesje gevuld met KOUD water aan
  • Druk op <fill set> 2 sec. om het toedieningssysteem schoon te spoelen. (Laat het systeem leeglopen in een bekertje of de wasbak)
  • Vervang het toedieningssysteem 1x per 24 uur. Doe dit ook als er 8 uur of langer geen voeding wordt gegeven met het systeem. 
• Indien van toepassing: spoel de fles om met KOUD water en reinig in de vaatwasser op minimaal 55°C of in heet sop met een speciale flessenborstel 
  • fles naspoelen met warm water om zeepresten te verwijderen 
  • fles afdrogen of ondersteboven laten drogen op een droge, schone doek 

NB. Let op bij zelf bereide voeding of het ingestelde volume is toegediend. Soms zitten er klontjes in, die niet opgemerkt worden door de pomp. Hierdoor kan het zijn dat de pomp niet goed 'ziet' dat er nog meer voeding is.

Hoe geeft u medicatie via de maagsonde?

Wat heeft u nodig?

• Medicijnflesje (liefst met Nutrisafe dop)
  • Bereken of bekijk hoeveel ml medicatie er nodig is
• (Voedings)spuit om medicatie (volgens voorschrift arts) in op te trekken. 
• 10 ml sondevoedingsspuit (controleren maagsonde)
• Kraanwater

Medicatie toedienen 

• Handen wassen met water en zeep en goed afdrogen met schone handdoek. 
• Houdbaarheid van medicatie op medicijnflesje controleren. 
• Trek de juiste hoeveelheid op uit het medicijnflesje met het sondevoedingsspuitje.
• Controleer de positie van de maagsonde met de 10 ml voedingsspuit (stap 1)
• Spuit 2-5 ml water in de maagsonde
• Spuit hierna langzaam de medicatie erin. 
• Spoel na met 2-5 ml water (bij vochtbeperking eventueel met lucht).
• Maagsonde afsluiten met dopje of starten met sondevoeding (stap 2)

NB: Vraag bij nieuw voorgeschreven medicatie aan de apotheek of dit per sonde mag. 

Verzorgen van de mond

Baby

Als uw kindje niet of weinig drinkt, kan de mond uitdrogen. Verzorg dan minimaal 3 keer per dag de mond van uw baby.

• Maak het gaasje nat met water uit de kraan
• Wikkel dit gaasje om uw pink. 
• Strijk voorzichtig over de lipjes, zodat uw kind de mond zal openen. 
• Strijk met het natte gaasje langs de wangzak via de tong naar de andere wangzak en weer terug via het gehemelte.
  • Haal eventueel slijm weg
  • Verzorg de mond met schone natte gaasjes tot de mond schoon en vochtig is.
  • Als u in de mond wit beslag of wondjes ziet, raadpleeg de huisarts.
• Smeer de lippen in, als ze erg droog zijn. Met een schoon gaasje kunt u eventuele losse velletjes van de lippen vegen.

Kind

Als uw kind niet of weinig drinkt, kan de mond uitdrogen. Verzorg daarom minimaal 3 keer per dag de mond van uw kind. 

• Poets minimaal 2x  per dag de tanden. Spoel 3x per dag of vaker de mond met water of fysiologisch zout. Ook kun je de binnenkant van de mond schoonmaken met een gaasje. 
• Vet de lippen in met vaseline. 
• Controleer dagelijks de mond op onregelmatigheden. 

Neusverzorging baby en kind

Een sonde zorgt voor prikkeling van het neusslijmvlies, waardoor extra slijm wordt gevormd. De neus kan hierdoor verstopt raken.

• Maak de neus schoon als deze vies is met een nat doekje. Laat een groter kind de neus snuiten.

• Geef bij een verstopte neus, neusdruppels (zoutoplossing) (fysiologisch zout = ½ theelepel keukenzout op 150 ml water)
• Verschoon zo nodig de pleister waarmee de maagsonde is vastgemaakt

Welke mogelijke problemen kunt u tegenkomen en wat te doen?

Sonde is voor een groot gedeelte of helemaal uit de neus 

Uw kind heeft zelf de sonde verwijderd of de sonde zit niet meer goed. Indien de sonde nog niet helemaal verwijderd is, verwijder deze. 

• Neem contact op met de thuiszorg om een nieuwe maagsonde in te brengen

Spugen tijdens de voeding

• Toediening van de sondevoeding (tijdelijk) stoppen 
• Uw kind rechtop houden 
• Positie van maagsonde opnieuw controleren, Zie hiervoor 'stap 1 van 'hoe dient u sondevoeding toe'. Is de positie goed, kan de rest van voeding gegeven worden indien uw kind niet meer spuugt en rustig is. 

Spugen als geen voeding wordt gegeven en situaties als hoesten en niezen 

• Uw kind rechtop houden 
• Positie van maagsonde opnieuw controleren. Zie 'stap 1 van 'hoe dient u sondevoeding toe'

Twijfel over positie van maagsonde (anders dan bovenstaande situaties) 

1. Controleer eerst de positie van de maagsonde. Zie 'stap 1 van 'hoe dient u sondevoeding toe'
2. Indien u maagsap wilt verkrijgen en dit lukt niet kan dit komen doordat de maagsonde tegen de maagwand aan ligt. Door 2 ml lucht in te spuiten kan de maagsonde loskomen van de wand, waarna wel maagsap verkregen wordt indien u het daarna probeert op te trekken.
3. Als er geen maagsap komt, uw kind 5 minuten op de andere zij neerleggen en nogmaals proberen.
4. Bij aanhoudende twijfel over de juiste positie van de maagsonde: schakel de thuiszorg in.

Obstructie van de sonde 

Voeding of medicatie kan voor verstopping van de maagsonde zorgen. Daarnaast kan ook een knik in de maagsonde voor een obstructie zorgen. 

1. Eventuele zichtbare knik opheffen
2. Maagsonde doorspuiten met 2-5 ml water uit de stromende kraan. 

• Als dit goed gaat, kan de voeding hervat worden.

1. Als dit niet helpt, contact opnemen met de thuiszorg voor een nieuwe maagsonde.

Spruw 

Zichtbaar witte puntjes op de tong of wangslijmvlies die niet weg te vegen zijn voorafgaand aan de voeding, kan duiden op spruw (een schimmelinfectie).

• Overleg met uw huisarts

Bij blijvende problemen als spugen, hoesten en niezen kunt u de thuiszorg bellen.

Hoe en wanneer reinigt u de voedingspomp?

1x per week 

• Voedingspomp volledig uitschakelen 
• Altijd de stekker uit het stopcontact verwijderen voor het schoonmaken van de pomp 
• Pomp 1x per week reinigen met een warme, niet al te vochtige schone doek; 

Bij voeding op de pomp, meteen: 

Pomp direct schoonmaken als voeding op de pompbehuizing, sensor of de rotor terecht is gekomen. U kunt hiervoor een warme, niet al te vochtige doek en evt een wattenstaafje voor gebruiken. 

Korte handelingenlijst: toedienen van sondevoeding 

Voedingsafspraken 

Uw kind gaat met een voedingssonde naar huis. Op dit formulier staan de belangrijkste gegevens hierover. 

Datum: …..-…..- 20…. 

Voeding 

• De voeding die voor uw kind per 24 uur is afgesproken, is als volgt: 

....... keer per dag ............. ml ............................................................ 

op de volgende tijden ...., ....., ....., ....., ....., ....., ....., ....., ............uur 

*of continue 

• De sondevoeding krijgt uw kind in *porties of continue met voedingspomp 

snelheid van de pomp .......... ml per uur 

• De snelheid van de voedingspomp kunt u *wel/niet ophogen als uw kind de voeding

goed verdraagt tot max. ……….ml per uur 

• Uw kind heeft *wel/ geen vochtbeperking van max. ……. ml per dag 

• Uw kind krijgt *onverrijkte/ verrijkte voeding 

Bij onverrijkte voeding: afgekolfde borstvoeding of kant en klare voeding gebruiken óf voeding bereiden volgens aanwijzingen op pak 

Bij verrijkte voeding: voeding klaarmaken volgens voorschrift van diëtiste. 

Materiaal 

• U maakt thuis gebruik van de sondevoedingspomp, van het merk …………………………………………………………………………..

• Uw kind heeft een *maagsonde/ PEG-catheter/ Maagbutton,

• De maagsonde is ingebracht op ….. cm, vanaf de *neus/ mond

Charrière (dikte van de sonde)…......

• Deze maagsonde is ingebracht op ..…-…..-20…. en wordt na ….. weken vervangen, dat is op …..-…..-20…..

*Streep door wat niet van toepassing is

Bij problemen met de sonde altijd contact opnemen met de thuiszorg 

Bijlage: voedingspomp Flocare Infinity⁺ 

Plaatsen van het toedieningssysteem en voeding in de pomp 

Voedingspomp openen 

1. Op lipje (A) drukken en tegelijkertijd deur (B) openen 

1. Lus van het toedieningssysteem om het wiel heen leggen (met het plastic naar boven), deze voorzichtig strak trekken 
2. Cassette vastklikken
3. Klep sluiten 
4. Fles met opgewarmde voeding in bijgevoegde plastic ring plaatsen 
5. Bovenkant (dop) van toedieningssysteem op fles draaien 
6. Fles ondersteboven aan paal hangen met plastic ring 

Vullen van toedieningssysteem

1. Voedingspomp aanzetten

• <start/stop> 2 s ingedrukt houden tot piep hoorbaar is
• Voedingspomp voert zelftest uit

1. <clr> 2sec. indrukken om geheugen te wissen
2. <fill set> 2sec. ingedrukt houden om het toedieningssysteem te vullen:
   • fill set verschijnt in display                                                   
   • pomp stopt automatisch als het systeem gevuld is

Toedieningssysteem aansluiten op maagsonde 

• d.m.v. Nutrisafe tussenstukje maagsonde verbinden met toedieningssysteem 

Voedingspomp instellen 

1. <ml/h>  <+> of <-> om de gewenste ml/h in te stellen (1-400 ml/h) 
2. <volume ml>  <+> of <-> om het gewenste volume in te stellen (1-4000 ml) 
3. <start/stop> om de voeding te starten 

• Als de dosis is toegediend, verschijnt ‘END OF DOSE’. De pomp stopt automatisch en een signaal is hoorbaar. 

Uw kind zo mogelijk op schoot nemen tijdens de voeding en eventueel mee laten zuigen op een fopspeen of een nat gaasje. 

Toedieningssysteem na de voeding reinigen 

• Schoon flesje vullen met KOUD water 
• <fill set> 2 seconden indrukken om het toedieningssysteem te spoelen. 
• Het sondevoedingssysteem 24 uur gebruiken en tussen twee voedingen in de koelkast bewaren