Invriezen eicellen (met medische indicatie)

Wat is Invriezen eicellen (met medische indicatie)?

Het is mogelijk om eicellen voor een langere periode te bewaren door ze in te vriezen in vloeibaar stikstof (vitrificeren). Vitrificatie is een methode waarbij het invriesproces heel snel verloopt. De schade aan eicellen ten gevolge van het invriezen en later het ontdooien is hierdoor minimaal. In geval van kinderwens kan van dit ingevroren materiaal gebruik worden gemaakt om te proberen een zwangerschap te bewerkstelligen.

In het LUMC worden eicellen ingevroren als daar een medische indicatie voor is. Dit is bijvoorbeeld als u in het kader van een oncologische behandeling chemotherapie of bestraling ondergaat waardoor uw eierstokken of eicellen beschadigd raken. Deze behandelingen kunnen ook voorgesteld worden bij behandeling van bepaalde goedaardige diagnoses, zoals het kader van stamceltransplantatie. Het kan ook zijn dat u bezig bent met een IVF behandeling en er op de dag van de punctie onverwacht geen (goed) zaad aanwezig is.

Niet iedereen komt echter voor eicel vitrificatie in aanmerking. Wij zijn bijvoorbeeld terughoudend in het invriezen van eicellen bij een leeftijd ≥ 40 jaar. Na gesprekken op de polikliniek zal beoordeeld worden of er (medische) bezwaren zijn voor de start van een dergelijke behandeling.

Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?

Voordat een behandeling kan starten heeft u een intakegesprek met een gynaecoloog of fertiliteitsarts van de polikliniek voortplantingsgeneeskunde. In dit gesprek zal worden uitgelegd hoe de procedure van het invriezen van eicellen verloopt.

Ook worden benodigde onderzoeken ingezet. Dit betreft o.a.

• Bloedonderzoek voor infectiescreening (hepatitis B, C en HIV)

• Echografisch onderzoek

• Op indicatie bloedonderzoek naar de hoeveelheid aanwezige eiblaasjes

Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?

De stimulatie

Iedere maand, vanaf het begin van de menstruatie, beginnen in de eierstokken eiblaasjes te groeien. Ieder eiblaasje bevat één eicel. Normaal gesproken groeit per maand slechts één van de eibaasjes door en gaan de andere eiblaasjes verloren. Om later een goede kans van slagen te krijgen op een eigen kind is het belangrijk dat er meerdere eicellen worden ingevroren. Door het uitvoeren van een hormonale stimulatie van de eierstokken wordt getracht meerdere eiblaasjes tot ontwikkeling te brengen. Middels een punctie kunnen de eicellen uit de eiblaasjes worden verkregen.

Tijdens de stimulatie wordt meerdere malen echografisch onderzoek verricht (via de vagina/schede) om de groei van de eiblaasjes te vervolgen. Indien de eiblaasjes groot genoeg zijn om rijpe eicellen te verwachten, wordt een punctie afgesproken. De duur van een stimulatie is wisselend, veelal variërend tussen de 8-12 dagen.

De punctie

De punctie is de procedure waarbij de eicellen uit de eierstokken worden gehaald. Voorafgaand krijgt u pijnstillende medicatie.Bij de punctie worden de eiblaasjes onder echogeleiding met een naald doorgaans via de vagina aangeprikt en leeggezogen. De vloeistof met daarin de eicellen wordt in buisjes opgevangen. In het laboratorium onderzoekt een analist vervolgens de buisjes op aanwezigheid van eicellen. Alleen eicellen die voldoende zijn uitgerijpt,zijn geschikt om in te vriezen.

Vitrificatie van eicellen

Vitrificatie van eicellen is een snelle invries techniek waarbij geen ijskristallen worden gevormd. IJskristallen kunnen de eicel namelijk beschadigen.De eicellen worden vóór het invriezen gemengd met een cryoprotectant (antivries), waarna ze direct in vloeibaar stikstof (-196 ⁰C) worden geplaatst. In principe kunnen de eicellen jarenlang bij deze temperatuur bewaard blijven.

Controle

Het is mogelijk dat na een chemokuur of bestraling de schade aan eierstokken onherstelbaar is en een vervroegde overgang optreedt. Een jaar na de laatste behandeling kan deze schade het best worden beoordeeld. Omdat de eierstokken ook een belangrijke hormoonproductie is het daarom verstandig om met uw behandelend arts te spreken bij het uitblijven van een menstruatiecyclus een jaar na uw laatste behandeling.

Gebruik van ingevroren eicellen

Als u een kinderwens hebt, kunt u zich tot de polikliniek voortplantingsgeneeskunde wenden om te overleggen over de mogelijkheden. Gebruik maken van de ingevroren eicellen gebeurt altijd in samenspraak met de behandelaars van het Voortplantingscentrum LUMC. Hierbij kan het noodzakelijk zijn advies van andere behandelend artsen in te winnen. Het is goed dat u beseft dat het invriezen van eicellen geen garantie is dat behandeling van onvruchtbaarheid later mogelijk is.

Indien wij akkoord zijn met voortzetten van de behandeling zal individueel bekeken worden hoeveel eicellen per poging ontdooid dienen te worden. De eicellen die het proces van invriezen en ontdooien hebben overleefd, zullen met een zaadcel worden geïnjecteerd (de zogenaamde ICSI procedure), waarna bevruchting kan plaatsvinden. Als er embryo’s ontstaan wordt er één (of maximaal twee) embryo in uw baarmoeder geplaatst. Het embryo wordt in principe teruggeplaatst in de natuurlijke cyclus of in sommige gevallen in een gestimuleerde cyclus met hormonen om het baarmoederslijmvlies in een optimale conditie te brengen.

Wat is de prognose?

Kansen van de behandeling

Het invriezen van eicellen is, net als iedere andere fertiliteitsbehandeling, geenszins een garantie op de geboorte van een kind in de toekomst. De kans op succes van de behandeling is van veel factoren afhankelijk (onder andere de leeftijd van de vrouw bij het verkrijgen van de eicellen, de kwaliteit van de eicellen, de mate van bevruchting en de kwaliteit van het terug te plaatsen embryo).Tijdens het gesprek op de polikliniek zal u nader worden geïnformeerd over de kansen zoals die op dit moment bekend zijn.

Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?

Risico’s van de behandeling

Een stimulatie en punctie van de eierstokken brengt een aantal risico’s met zich mee. Het belangrijkste risico van de behandeling is het optreden van een ovarieel hyperstimulatie syndroom (OHSS) ook wel overstimulatie genoemd. Hierbij reageert het lichaam te heftig op de gebruikte hormonen, treedt er vocht uit de bloedvaten, dikt het bloed in en kunnen zich bloedpropjes vormen. De kans op het optreden van een ernstige overstimulatie is overigens zeer klein.

Daarnaast bestaat er bij de punctie een kleine kans op een bloeding en kan er een infectie optreden.

Meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

In het LUMC doen we wetenschappelijk onderzoek om de zorg voor u en toekomstige patiënten te blijven verbeteren. Wanneer u in het LUMC onder controle bent, kunt u gevraagd worden om vrijwillig deel te nemen aan wetenschappelijke onderzoek. Ook zullen wij om toestemming vragen voor het gebruik van medische gegevens, voor dossieronderzoek. U kunt tijdens uw afspraak hiervoor toestemming of bezwaar doorgeven.

Contactgegevens van de betrokken poliklinieken

De polikliniek voortplantingsgeneeskunde is onderdeel van de afdeling gynaecologie en is gevestigd op de 3e etage van het LUMC, route 485.

Bij vragen of problemen kunt u contact opnemen met het secretariaat van de polikliniek gynaecologie via 071 – 526 2870. De polikliniek is telefonisch bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 09.00 - 12.00 uur en van 13.30 - 15.00 uur. Naast een fysieke afspraak is er ook de mogelijkheid een videoconsult in te plannen. Bij korte vragen kunt u ook een telefonisch consult in plannen. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om een e-consult te sturen via mijnLUMC, of een email te sturen naar ivf@lumc.nl

Overig

Overeenkomst

Via de ‘overeenkomst eicellen’ worden afspraken betreffende het in bewaring houden van de eicellen schriftelijk vastgelegd. Voordat de eicellen worden ingevroren, dient u deze overeenkomst te ondertekenen.In bijlage 1 van de deze overeenkomst staan een aantal afspraken over het invriezen en bewaren van de eicellen. Deze worden hieronder en tijdens het eerste gesprek met u doorgenomen. Afspraken over de duur van bewaring staan in de overeenkomst weergegeven. Voor invriezen van eicellen tijdens een fertiliteitsbehandeling is deze termijn in beginsel voor een periode van 5 jaar. Na afloop van deze periode kan de overeenkomst nog worden verlengd, tot u de leeftijd van 50 jaar heeft bereikt. Het is tevens mogelijk om de eicellen af te staan voor wetenschappelijk onderzoek.

Toestemmingsverklaring postuum gebruik

Ook kunt u in de overeenkomst aangeven wat u wilt dat er met de eicellen gebeurt als u deze niet meer nodig heeft of na overlijden. Bij overlijden is er in principe de keuze tussen vernietigen van de eicellen of ter beschikking stellen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek.Bij overlijden kunt u de eicellen ook aan uw partner afstaan. Dit is alleen mogelijk als u een verklaring opstelt waarin u de persoon aanwijst die de eicellen mag gebruiken na uw overlijden, een zogenaamde postuumverklaring. Deze kunt u terugvinden in bijlage 2 van de bewaarovereenkomst. Wij willen benadrukken dat een postuumverklaring geen garantie is tot meewerken aan een postume (na het overlijden) voortplantingsbehandeling. Dit zal altijd op individuele basis en in teamoverleg worden beoordeeld.

Kosten

Bij invriezen op medische indicatie worden de kosten vrijwel altijd vergoed door de ziektekostenverzekeraar. Landelijk is vastgesteld dat drie pogingen met betrekking tot IVF-behandelingen vanuit de basisverzekering worden vergoed. Naast de kosten voor de intake en het invriezen, brengen wij jaarlijks bewaarkosten in rekening die mogelijk niet altijd worden vergoed door de verzekering. Raadpleeg uw verzekeringspolis voor informatie over vergoeding van de kosten.