Galstenen

Wat is Galstenen?

Wat zijn galstenen?   

Galstenen zijn een samenklontering van cholesterolkristallen in de galblaas of de galwegen. Ongeveer 10% van de bevolking in westerse landen heeft galstenen. De meeste mensen hebben er geen last van. Galstenen kunnen wel klachten geven zodra zij de doorstroming van galvloeistof verhinderen. Dit kan leiden tot galsteenkolieken. Hieronder vindt u ter verduidelijking meer informatie over de galblaas en de galvloeistof.   

De galblaas   

De galblaas is een 8 tot 10 centimeter lang peervormig zakje, dat aan de rechterkant van het lichaam tegen de voorkant van de lever aan ligt. De lever maakt galvloeistof aan en slaat deze vloeistof tijdelijk in de galblaas op. De galvloeistof wordt in de galblaas iets ingedikt. Na het gebruiken van een maaltijd komt de voeding via de slokdarm en de maag in de dunne darm terecht. Als er vetdeeltjes in de dunne darm aanwezig zijn, knijpt de galblaas zich samen, waardoor er galvloeistof in de dunne darm wordt geloosd. Een mens kan goed leven zonder galblaas.   

Wanneer de galblaas is verwijderd, loopt de galvloeistof rechtstreeks vanuit de lever naar de dunne darm, waardoor de galvloeistof zijn werk kan doen.   

Galvloeistof   

Galvloeistof bevat onder andere galzouten. Galzouten kunnen vetten in de dunne darm in hele kleine druppeltjes verdelen. Hierdoor kunnen de vetten beter worden verteerd. Galvloeistof bevat ook bilirubine. Deze stof wordt door de lever aangemaakt en geeft de ontlasting zijn donkerbruine kleur. Als bilirubine - om wat voor reden dan ook - niet meer uit de galwegen en lever kan wegvloeien, kleurt deze stof de huid en het wit van de ogen geel. De ontlasting kan dan de grauwe kleur van stopverf krijgen. In de galvloeistof zit ook cholesterol (galvet), een bouwstof voor het lichaam. Het teveel aan cholesterol in het lichaam wordt via de gal uit het lichaam afgescheiden. 

Verschijnselen

Wanneer geven galstenen klachten?   

De galstenen kunnen in de galblaas zitten of in de galwegen terechtkomen. Als de galstenen in de galblaas of in de galwegen de doorstroming van galvloeistof verhinderen, kan dit klachten geven. Het lichaam probeert de versperring op te heffen door samentrekkingen van de galblaas. Dit kan tot heftige pijnen (kolieken) rechts in de bovenbuik leiden. De pijn kan één tot vier uur duren en ebt dan langzaam weg. Dit kan gepaard gaan met misselijkheid, braken en geelzucht. De aanvallen treden eerder op na een vette maaltijd. Daarnaast kan een vol gevoel, boeren, winderigheid en het niet verdragen van vet op galstenen wijzen.   

Als de galstenen klem blijven zitten, kunnen de volgende complicaties ontstaan:   

• Een ontsteking van de galblaas. Hierdoor kan iemand plotseling flink ziek worden, maar de klachten kunnen ook langduriger zijn en minder pijnlijk van aard.  
• Een ontsteking aan de galwegen. Als een steen vanuit de galblaas in de galwegen terechtkomt en deze verstopt raakt, kan de gal niet wegvloeien. Hierdoor kan geelzucht en een ontsteking ontstaan. 
• Een acute alvleesklierontsteking. Dit is een ernstige complicatie die kan ontstaan als een galsteen klem zit bij de papil van Vater (de plaats waar de afvoergang van de alvleesklier uitkomt op de galwegen en de twaalfvingerige darm).

Oorzaak

Hoe ontstaan galstenen?   

De oorzaak voor het ontstaan van galstenen is niet bekend. Wel bekend is dat de galvloeistof iets te veel in kan dikken. Er ontstaan dan kleine kristallen die na verloop van tijd samenklonteren en steentjes vormen. Deze steentjes hoeven geen klachten te geven.  

Galstenen kunnen ontstaan als de aanmaak van cholesterol in de lever is toegenomen, bijvoorbeeld door overgewicht en snel afvallen, vrouwelijke hormonen en het gebruik van de pil.  

Hoe kan aanwezigheid van galstenen worden aangetoond?   

De diagnose kan meestal worden vastgesteld op basis van de karakteristieke klachten (galkoliek) in combinatie met een echografie. Galstenen die zich in de galwegen bevinden, kunnen worden aangetoond én verwijderd met behulp van een ERCP-onderzoek. Uw arts bespreekt met u of een operatie nodig is.  

Welke behandelingen zijn er mogelijk?

Voedingsadviezen bij galstenen   

In het verleden werd bij galstenen een dieet voorgeschreven met allerlei beperkingen (bijvoorbeeld weinig vet). Het is echter gebleken dat een dergelijk dieet geen effect heeft. Slechts enkele voedingsadviezen bleken wèl zinvol, vooral om (nieuwe) galstenen en klachten daarvan te voorkomen. Met name een gevarieerde voeding is belangrijk.  

Waar moet u op letten na uw behandeling?

Ongewenste voedselbeperking 

Het is mogelijk dat u al veel voedingsmiddelen heeft weggelaten, omdat u vermoedt dat ze de oorzaak van uw klachten zijn. Het risico hiervan is echter dat uw voeding onvolwaardig wordt, waardoor uw lichaam niet alle benodigde voedingsstoffen krijgt die het nodig heeft. Het is daarom verstandig uit te zoeken welke voedingsmiddelen bij u mogelijk klachten veroorzaken. Bouw de hoeveelheid van deze voedingsmiddelen geleidelijk af totdat u de hoeveelheid bereikt hebt waarbij u geen last krijgt. Als u merkt dat u zelfs bij een kleine hoeveelheid nog last krijgt, kunt u de betreffende voedingsmiddelen tijdelijk vermijden. Probeer ze na verloop van tijd wel weer uit. Het is mogelijk dat u ze slechts tijdelijk niet verdragen kunt.

Contact

Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, dan kunt u eventueel contact opnemen met uw huisarts of de Spoedeisende Hulp. Telefoonnummer: 071-5262025. Bij koorts, aanhoudende ernstige pijn, geelzucht moet u gezien worden door een arts (op de SEH of uw huisarts).