Personalized medicine in RA

De hoop is dat nader onderzoek naar deze genetische factoren het inzicht in het ontstaan van RA verder zal vergroten. Daarnaast is de behandeling van RA veranderd nadat diverse studies hebben laten zien dat behandelstrategieën die gebaseerd zijn op ziekte-activiteitsmaten zoals de Disease Activity Score (DAS) en die bestaan uit combinatiebehandeling leiden tot een betere ziekte-uitkomst met minder gewrichtsschade en een beter functioneren in het dagelijks leven.

Ondanks deze nieuwe bevindingen wordt in de praktijk >95% van de RA-patiënten initieel behandeld met één medicament (methotrexaat) en niet met combinatie-therapie. Dit ondanks dat bekend is dat methotrexaat monotherapie ineffectief is in 66% van de patiënten. De discrepantie tussen wetenschappelijk bewijs en dagelijkse praktijk is zeer waarschijnlijk te verklaren door angst voor overbehandeling. Op dit moment is bij het stellen van de diagnose RA niet mogelijk om te voorspellen of iemand een mild of ernstig ziektebeloop zal hebben. Derhalve is het niet mogelijk de intensiviteit van de behandeling aan te passen aan de vooruitzichten van een individuele patiënt.

Het doel van deze onderzoekslijn is het identificeren van risicofactoren van de ernst van het ziektebeloop. Hiervoor worden genetische risicofactoren bestudeerd, maar ook MRI's gemaakt om de ontsteking meer gedetailleerd af te beelden. Het uiteindelijke doel is het ontwikkelen van een voorspelmodel waarin voor individuele patiënten met een recent vastgestelde RA de ernst van het ziektebeloop adequaat kan worden ingeschat. Een dergelijk model zal zowel overbehandeling als onderbehandeling van RA kunnen doen verminderen.

Dat het ontwikkelen van een voorspelmodel haalbaar is, heeft Van der Helm onlangs laten zien. De afgelopen jaren is een voorspelmodel ontwikkeld dat in patiënten met een ongedifferentieerde vroege gewrichtstontsteking voorspelt hoe groot de kans is om RA te ontwikkelen. Dit model is ontwikkeld op basis van gegevens van het Leidse Early Arthritis Clinic cohort (EAC). Inmiddels is het model gevalideerd met behulp van datasets uit o.a. de UK, Duitsland en Canada. Dit model bestaat uit negen klinische en serologische variabelen die bij elk eerste bezoek aan de reumatoloog gebruikelijk worden verzameld. Omdat deze klinische en serologische factoren onvoldoende zijn om, in geval van RA, ook de ernst van het ziektebeloop te voorspellen, wordt nu gezocht naar additionele risicofactoren, zoals genetische factoren. Het uiteindelijke streven is om “personalized medicine” van RA mogelijk te maken.

Tot slot is gebleken dat niet alleen adequate risico-inschatting van belang is, een tijdige herkenning van gewrichtsontsteking is ook van belang. Om die reden is het inloopspreekuur (early arthritis recognition clinic) gestart.

Project management: Dr. A.H.M. van der Helm-van Mil