Elleboogprothese
Deze informatie is opgesteld door de afdeling(en) Orthopedie.
Wat is Elleboogprothese?
Een elleboogprothese is een gewrichtsvervangend middel van metaal dat geplaatst wordt in de elleboog. Het bestaat uit een tweetal onderdelen: een boven- en een onderarmdeel, die met elkaar scharnieren. De prothese wordt ingebracht middels een operatie en wordt vastgezet in het bot met cement óf de prothese heeft de eigenschap om “in te kunnen groeien” in het bot. Doordat de beweging plaats vindt in het kunstgewricht, is de beweging pijnloos.
Elleboogprothese
Waarom doen we dit onderzoek/deze behandeling?
Wat betekent slijtage aan een elleboog?
De elleboog is een scharniergewricht, dat is bekleed met kraakbeen dat normaal gesproken glad is. In een gezond gewricht worden de gewrichtsoppervlakken gesmeerd door gewrichtsvocht. Dit vergemakkelijkt de bewegingen van het gewricht.
Slijtage van het gewrichtskraakbeen maakt dat het gewrichtsoppervlak niet meer glad is maar ruw. In een vergevorderd stadium van slijtage ontbreekt het gewrichtskraakbeen geheel en bewegen de ruwe botoppervlakken tegen elkaar. De bewegingen verlopen dan niet meer soepel en gaan gepaard met kraken, stijfheid en pijn.
Verschijnselen en klachten
Pijnklachten staan op de voorgrond, eerst alleen tijdens bewegen, later ook in rust en ‘s nachts. Door verlies van de gewrichtsbekleding (kraakbeen) ontstaat er ook een beperking van de functie, de elleboog wordt stijver vooral ‘s ochtends en bij het starten van de beweging.
De lenigheid van het gewricht neemt af waardoor u de elleboog niet meer volledig kunt buigen en strekken. Ook het draaien van de onderarm wordt moeilijker en geeft pijn tijdens bewegen.
Oorzaak
De belangrijkste oorzaken voor slijtage van het elleboogsgewricht zijn reumatoïde artritis en de gevolgen van botbreuken door en rond het elleboogsgewricht. Soms is er geen oorzaak aanwijsbaar.
De mensen die uiteindelijk in aanmerking komen voor een elleboogprothese hebben dusdanig ernstige schade opgelopen aan het kraakbeen van hun elleboog dat het ellebooggewricht niet goed meer functioneert en erg pijnlijk is. Echter, niet alle mensen met artrose, reuma of een botbreuk van de elleboog hebben een elleboogprothese nodig. Uw behandelend arts zal beoordelen of u in aanmerking komt voor een elleboogprothese of dat wellicht nog andere (niet-operatieve) opties mogelijk zijn.
In sommige gevallen is dit niet meer mogelijk, dan kan er een bindweefsellaag in het versleten gewricht gemaakt worden. Hierdoor wordt de ruwe gewrichtsoppervlakte bedekt zodat het bewegen van de elleboog minder pijnlijk is. Dit heet een resectie-arthroplastiek.
Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?
Voorbereiding op de operatie
U wordt de dag voordat u geopereerd wordt opgenomen in het ziekenhuis.
In de folder anesthesie leest u nog enkele zaken die u ter voorbereiding op de operatie moet doen of laten. Hierbij wordt gedoeld op het nuchter zijn voor operatie (vanaf middernacht tot de operatie mag u niets meer eten of drinken), het verwijderen van make-up, sieraden en/of uw kunstgebit. De anesthesist neemt dit met u door.
Op de operatiedag wast u zich met desinfecterende zeep om de kans op infectie te verkleinen.
De anesthesie
Met anesthesie wordt bedoeld: de wijze waarop u verdoofd wordt tijdens de operatie. Bij de operatie aan uw elleboog kan gekozen worden voor regionale anesthesie, waarbij alleen uw arm verdoofd wordt, of voor algehele anesthesie, waarbij u geheel verdoofd bent en dus slaapt. Er is ook een combinatie van beide mogelijk. De anesthesist zal dit met u bespreken.
Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?
Tijdens de operatie ligt u op de zij en ligt de te opereren arm over een steun. U krijgt een litteken aan de achterzijde van de elleboog.
Vervolgens worden de spieren en banden vrijgelegd zodat het gewricht zichtbaar wordt. Het kopje van het spaakbeen (radius) wordt verwijderd en er wordt een opening gemaakt in het bot van de bovenarm en de ellepijp (ulna). Na controle van de stand en beweging van de elleboog met een proefprothese wordt de definitieve prothese met botcement geplaatst.
De banden en spieren worden zorgvuldig terug gehecht en de wond wordt gesloten. Tot slot wordt er een stevig drukverband aangelegd om zwelling van de onderarm te voorkomen. De operatie zelf duurt ongeveer twee uur.
Waar moet u op letten direct na het onderzoek / de behandeling?
Houding
Na de operatie krijgt u een drukverband en een nachtspalk. De nachtspalk draagt u de eerste 6 weken na de operatie.
Verzorging
Meestal kunt u de volgende dag uit bed en zich wassen bij de wastafel. Waar nodig wordt u hierbij geholpen door de verpleegkundige. Eventueel kan een ergotherapeut u adviseren over het eenhandig uitvoeren van dagelijkse activiteiten zoals wassen en aankleden.
Pijn
De gewrichtspijn van voor de operatie zal grotendeels verdwenen zijn. U kunt nog wel wat pijn hebben aan de wond en eventueel ook aan de spieren, maar deze pijn zal na verloop van tijd verdwijnen. De pijnstilling kan gaan via een slangetje naar het infuus, door zelf te drukken op een pompje dient u zichzelf pijnstilling toe. Wanneer dit niet het geval is krijgt u pijnstilling via de verpleegkundige.
Wond
De wond bevindt zich aan de achterzijde van de elleboog. U heeft een drukverband dat in de meeste gevallen een paar dagen blijft zitten. Na het verwijderen van het drukverband komt op de wond een pleister. Hierna wordt een nachtspalk aangemeten op de gipskamer voor extra steun.
Mocht er een drain (slangetje in de wond voor het afvoeren van vocht) geplaatst zijn, dan blijft deze 1 - 2 dagen zitten afhankelijk van de hoeveelheid wondvocht/bloed dat er uit komt.
U heeft hechtingen die 2 tot 3 weken blijven zitten. Deze worden op de polikliniek of door de huisarts verwijderd.
Hechtingen
Oefentherapie
Na ongeveer 2 dagen wordt het drukverband van de elleboog verwijderd en start u met oefenen met de fysiotherapeut. Op geleide van de pijn wordt het nieuwe gewricht bewogen in zowel buig- als strekrichting. Ook het draaien van de onderarm wordt geoefend.
Direct vanaf de eerste oefendag mag u zelfstandig gaan oefenen om de beweeglijkheid van de elleboog te vergroten, en de spieren in de geopereerde arm te oefenen.
Het nieuwe gewricht kan al na een paar dagen over een groot bewegingstraject worden bewogen, alleen volledige strekking en buiging, zoals in een gezond gewricht, zijn niet mogelijk. Erg belangrijk om te weten is dat de elleboogprothese geplaatst is in de dunne pijpbeenderen van de onder- en bovenarm.
Grote krachten hierop d.m.v. het dragen van grote gewichten of trekken en duwen van zware lasten, kunnen de prothese sneller doen loslaten.
Wij adviseren daarom de elleboogprothese niet te belasten met gewichten hoger dan 2 kg. Na ontslag uit het ziekenhuis moet soms nog verder geoefend worden.
U krijgt dan een machtiging en overdracht mee voor de fysiotherapeut bij u in de omgeving.
Strekken en buigen
Wat is de prognose?
Belangrijk om te weten is dat een elleboogprothese een gewrichtsvervangend middel is; het zal de pijn verhelpen en een verbetering van de bewegingen in uw elleboog geven, maar het wordt desondanks niet meer zo goed als de elleboog van vroeger. U mag bijvoorbeeld met een elleboogprothese niet meer zwaar tillen.
Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?
Wondinfectie
De kans hierop is klein. In het algemeen zijn wondinfecties na 5 dagen zichtbaar. Wondinfecties zijn zichtbaar door roodheid van de wond, pijn aan de wond en door temperatuursverhoging. Behandeling kan bestaan uit rust, antibiotica en soms zelfs een operatie. Hiermee wordt een infectie van een prothese voorkomen.
Wanneer in de thuissituatie meer roodheid en/of pijn optreedt, moet u contact opnemen met de huisarts of de polikliniek Orthopaedie. Buiten kantooruren is de Spoedeisende Hulp bereikbaar bereikbaar.
Tijdelijke rek op een zenuw (nervus ulnaris)
Deze zenuw loopt dicht rond de elleboog en is bij reumatoïde artritis vaak al voor de operatie geïrriteerd door de slijtage van de elleboog. De klachten hiervan zijn tintelingen in pink en ringvinger. Na de operatie kunnen deze soms tijdelijk toenemen.
Nabloeding
De eerste 24 uur is de kans het grootst dat de wond nabloedt. Een drukverband is voor de eerste dagen al aangelegd. Een tweede operatie is zelden noodzakelijk. Wel krijgt u dan soms een bloedtransfusie, om het tekort aan te vullen.
Trombose
Alle langdurige operaties hebben kans op trombose. Om dit te voorkomen krijgt u vanaf de operatiedag bloedverdunnende medicijnen. Na ontslag blijft u gedurende 6 weken onder toezicht van de trombosedienst.
Loslating
Elleboogprothesen hebben helaas een beperkte levensduur van zo'n 10-15 jaar. In een aantal gevallen is dan een tweede (revisie) operatie nodig. Soms treedt er door bepaalde omstandigheden, zoals een infectie, eerder een loslating op. In dat geval is een nieuwe operatie noodzakelijk.
Welke specifieke nazorg kunnen wij bieden?
Vertrek uit het ziekenhuis
Op het moment dat u de elleboog goed kunt buigen en strekken, wordt met u besproken wanneer u uit het ziekenhuis ontslagen wordt, dit is na ongeveer 1 week.
Uw nieuwe elleboog functioneert op de ontslagdatum beter dan het geval was op de opnamedag. Wanneer de beweeglijkheid van de nieuwe elleboog nog niet optimaal is, kan het zijn dat de fysiotherapeutische behandeling buiten het ziekenhuis wordt voortgezet. Dit is echter niet altijd noodzakelijk.
Wel krijgt u het advies thuis door te gaan met de oefeningen die de fysiotherapeut u in het ziekenhuis geleerd heeft. Wanneer u vragen heeft over de praktische uitvoering van uw dagelijkse (huishoudelijke) activiteiten en werkzaamheden kunt u deze tijdens de opname met de ergotherapeut bespreken.
Bij ontslag krijgt u de volgende zaken mee
- een spalk voor de nacht
- een polikliniek afspraak
- een afspraak met de trombosedienst
- een recept voor medicijnen
- evt. een recept voor verbandmiddelen
- evt. een overdracht voor de thuiszorg/verpleeghuis
- evt. een aanvraag voor fysiotherapie
- evt. een aanvraag voor ergotherapie
Waar moet u op letten na uw onderzoek/behandeling?
Weer thuis
Hierbij treft u adviezen aan voor de eerste periode dat u weer thuis bent.
Infectie voorkomen
In verband met de kans op infectie van de ingebrachte prothese is het zeer belangrijk om uw huisarts direct te raadplegen bij koorts of ontstekingen (bijvoorbeeld ontstekingen van blaas, gebit, keel, nagelriemen, pussende wonden en steenpuisten).
Lichamelijke verzorging
U mag douchen. Na het douchen is het handig weer een verband aan te brengen, aangezien de hechtingen snel aan uw kleding blijven haken. Het verband op de wond moet u vervangen als het nat geworden is.
Lichaamsbeweging
De nachtspalk mag pas af wanneer er een goede stabiliteit/spierfunctie is van de geopereerde elleboog. Dit gebeurt in overleg/onder toezicht van uw fysiotherapeut of arts.
Werkhervatting
U kunt uw werk hervatten in overleg met uw (controlerend) arts.
Contactgegevens van de betrokken poliklinieken
Telefoonnummers
LUMC, algemeen
071-5269111
Verpleegafdeling Orthopedie
071-5262099
071-5262065
Spoedeisende Hulp
071-5262025
Gipskamer
071-5263038
Handige links
In het kader van zorgregistratie worden uw (prothese) gegevens anoniem opgeslagen in de landelijke registratie van orthopedische implantaten (LROI). Meer informatie kunt u terug vinden op de website.