Behandeling met lithium bij clusterhoofdpijn

Wat is Behandeling met lithium bij clusterhoofdpijn?

Wat is behandeling met lithium? 

Lithium is een soort zout, dat in de hersenen invloed heeft op de prikkeloverdracht tussen zenuwen. Er zijn verschillende soorten lithiummedicijnen op de markt. De voorkeur gaat uit naar lithium met vertraagde afgifte. Dit zijn tabletten van 400mg per stuk. De tabletten mogen doormidden worden gebroken. De meeste mensen met clusterhoofdpijn gebruiken 800-1200mg per dag.

Lithium wordt door de nieren verwerkt. Omdat dit bij de een sneller gaat dan bij de ander, wordt de dosering lithium per persoon bepaald op basis van de bloedspiegel: dit is de concentratie lithium in het bloed. Dit moet nauwkeurig gebeuren. U mag niet een te hoge bloedspiegel hebben in verband met de bijwerkingen en een verhoogde kans op lithiumvergiftiging. Daarentegen is lithium bij een te lage bloedspiegel onvoldoende effectief. De hoeveelheid lithium die iemand moet gebruiken om een goede bloedspiegel te bereiken, kan per persoon erg verschillen. Dit is onder andere afhankelijk van leeftijd, gewicht, vochtinname en nierfunctie.

Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?

Voordat u met lithium start, zal uw bloed worden onderzocht. Hierin kijken we onder andere naar het bloedbeeld, de nieren en de schildklierfunctie. Als de uitslagen goed zijn, kan u in overleg met uw behandelaar starten met lithium. 

Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?

Dosering
Welke dosis lithium u nodig heeft, wordt bepaald aan de hand van uw bloedspiegel. Hiervoor wordt er regelmatig bloed geprikt. Bij clusterhoofdpijn streven we naar een bloedspiegel tussen de 0,8 en 1,2 millimol per liter (mmol/l). 

In overleg met uw behandelaar wordt bepaald met welke dosering u start. Afhankelijk van de bloedspiegel wordt besloten of en hoe snel er opgebouwd kan worden. Hierbij wordt ook rekening gehouden met het effect op de clusterhoofdpijn en eventuele bijwerkingen.

Bloedprikken
In de eerste week gaat u twee keer bloedprikken om de lithium spiegel te controleren: dit moet 3 dagen en 7 dagen na de eerste inname. Tijdens het opbouwen van de dosering blijft u één keer per week bloedprikken. De uitslagen worden door uw behandelaar met u besproken. Als u een effectieve dosis bereikt heeft en de bloedspiegel stabiel is, hoeft u nog maar één keer per 3 maanden bloed te laten prikken. 

Inname
U gebruikt lithium eenmaal per dag, in de avond. Dit heeft als voordeel dat de hoogste concentratie tijdens de slaap is. U heeft hierdoor minder last van eventuele bijwerkingen. Het is belangrijk om de lithium op het afgesproken, vaste tijdstip in te nemen. Hierbij moet u voldoende (2-3 liter) vocht per dag drinken. Dit beschermt de nieren en zorgt ervoor dat de spiegel nauwkeurig gemeten kan worden. De bloedspiegel moet namelijk 12 uur na de laatste inname van de lithium geprikt worden. Het tijdstip van inname is meestal 21.00 of 22.00 uur, zodat de bloedafname om 9.00 of 10.00 uur ’s ochtends plaats kan vinden. 

Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?

Veelvoorkomende bijwerkingen

Maag-  en darmklachten 

Met name in het begin van de behandeling kunt u last hebben van misselijkheid, braken en/of diarree. Deze klachten verdwijnen als u het middel een tijdje gebruikt. Doordat u de lithium ’s avonds inneemt, heeft u hier mogelijk minder last van omdat u slaapt. Ook kan het helpen om de lithium niet op een lege maag in te nemen. Als u veel moet braken of diarree heeft, kan dit invloed hebben op de lithiumspiegel (zie ‘vergiftiging’ hieronder). 

Het kan ook dat u juist aankomt door het gebruik van lithium. Dit kan optreden door effecten van lithium op de stofwisseling, maar let ook op (ongemerkte) calorie toename. U kan bijvoorbeeld een toegenomen eetlust krijgen omdat u minder last heeft van hoofdpijn, of door de toegenomen dorst meer dranken met veel calorieën drinken. In overleg met de arts kan een diëtiste worden ingeschakeld en zorg voor voldoende lichaamsbeweging.

Dorst

Doordat lithium een zout is, krijgt u sneller een droge mond en dorst, waardoor u veel gaat drinken en meer moet plassen. Ook kunt u hierdoor vocht gaan vasthouden. Als u meer dan 4 liter per dag gaat drinken door overmatige dorst, neem dan contact op met uw behandelaar.

Wat kunt u hiertegen doen: 

• Droge mond; u kunt suikervrije kauwgom of een zuurtje proberen. 
• Dorst; u kunt proberen dit tegen te gaan door een ijsblokje of klein slokje water in de mond te nemen.

Trillende handen

Een veelvoorkomende bijwerking is trillende handen. Dit kan versterkt worden door alcohol en producten met cafeïne, zoals koffie, thee, frisdrank en chocolade.

Vergiftiging

In principe is lithium een veilig geneesmiddel. Het is wel belangrijk dat u goed geïnformeerd bent en u aan de afspraken omtrent inname houdt. Een lithiumvergiftiging (overdosis) kan ontstaan doordat u te veel lithium in het bloed heeft. Dit kan schade aan verschillende organen geven. 

Mogelijke oorzaken van een lithium vergiftiging: 

• Verkeerde inname van het middel (zorg dat u de lithium op het vaste, afgesproken tijdstip inneemt) 
• Veranderde verhouding zout en water in het lichaam. Dit kan bijvoorbeeld komen door: 
  • Te veel vochtverlies (overmatig zweten; plastabletten) 
  • Te weinig drinken (zorg dat u dagelijks 2-3 liter drinkt) 
  • Diarree en/of braken 
  • Zoutarm- en/of vermageringsdieet 
  • Afvallen 
  • Verlies van eetlust 
  • Nierfunctiestoornissen 

Verschijnselen die kunnen wijzen op een (dreigende) lithiumvergiftiging:

De symptomen van een lithiumvergiftiging kunnen geleidelijk ontstaan. Het is belangrijk dat u en uw familieleden of andere betrokkenen hier alert op zijn. U kunt plotseling toename krijgen van de gebruikelijke verschijnselen zoals trillen van de handen, misselijkheid, braken, buikpijn en diarree. 

Ook kunt u verschijnselen krijgen zoals: spreken of lopen als een dronkeman, spierschokken, toevallen, spierzwakte of een zwaar gevoel in de armen of benen, verwardheid, sloomheid en/of sufheid. Deze verschijnselen kunnen duiden op een vergiftiging. 

Wat moet ik doen als ik denk dat ik een lithiumvergiftiging heb: 

Neem bij verdenking op een vergiftiging direct contact op met uw behandelaar of huisarts. Het tijdelijk stoppen met de lithium kan dan noodzakelijk zijn. 

U kunt zelf alvast de lithiumspiegel in uw bloed verlagen door extra zout en vocht in te nemen, bijvoorbeeld door één of twee koppen bouillon te drinken. Indien er geen stappen worden ondernomen, kan de vergiftiging verergeren met ernstige klachten en lichamelijke gevolgen.

Welke specifieke nazorg kunnen wij bieden?

Nadat u bent ingesteld op een goede dosering lithium, blijft u elke 3 maanden bloedprikken ter controle. Bij onvoldoende effect van de lithium of te veel bijwerkingen kunt u contact opnemen met uw clusterhoofdpijn behandelaar om de behandelopties te bespreken. 

Waar moet u op letten na uw onderzoek/behandeling?

Interactie met andere medicijnen

Lithium kan met veel medicijnen zonder problemen en klachten worden ingenomen. Er zijn echter medicijnen die ervoor zorgen dat de bloedspiegel van lithium stijgt of daalt. Als de bloedspiegel stijgt, is de kans op bijwerkingen en vergiftiging groter. Als de bloedspiegel daalt, is de kans op het niet werkzaam zijn van lithium groter. Daarom is het van belang dat u bij elke arts die medicatie voorschrijft, benoemt dat u lithium gebruikt.

Nieren 

Lithium kan effect hebben op de werking van uw nieren omdat het medicijn bijna volledig (70 – 80%) via de nieren wordt uitgescheiden. Om de kans op nierschade te voorkomen, is het nodig dat u de medicatie op vaste tijdstippen inneemt en voldoende (2-3 liter per dag) drinkt. 

Schildklier 

Bij 10-20% van de patiënten bestaat de kans dat de schildklier minder goed gaat werken. Een verminderde schildklierwerking door lithiumgebruik kan goed worden behandeld door middel van het toedienen van het schildklierhormoon in tabletvorm. Het is wel belangrijk dat u alert bent op de symptomen. U kunt last krijgen van struma (een verdikking in de hals), vermoeidheid en/of klachten die lijken op depressieve klachten zoals somberheid, een trager reactievermogen, minder concentratie en slechter kunnen lezen. 

Zwangerschap

Lithium kan door de placenta heen en bij de foetus (baby) terecht komen. Het is bekend dat lithium mogelijk voor een iets verhoogde kans op onder andere hart- en vaatafwijkingen en nierziekte bij de foetus kan zorgen. Voorkom dus dat u zwanger wordt tijdens het gebruik van lithium. Indien u een zwangerschapswens heeft of toch zwanger raakt en al lithium gebruikt, bespreek dit dan altijd met uw behandelaar. De behandeling moet dan worden aangepast.

Contact bij problemen na uw onderzoek/behandeling

Bent u niet tevreden met de behandeling, bijvoorbeeld door bijwerkingen of onvoldoende effect, bespreek dit dan met uw behandelaar tijdens een controle afspraak.

Denkt u dat u een vergiftiging heeft, neem dan zo snel mogelijk contact op met uw behandelaar of de huisarts.

Handige links

U kunt ook kijken op www.allesoverlithium.nl. Op deze website staat veel informatie over het gebruik van lithium.