Het doneren van stamcellen

Perifere Stamcellen

Stamcellen bevinden zich normaal alleen in het beenmerg en in zeer geringe mate in het bloed. Door een donor te injecteren met groeifactoren, wordt het beenmerg sterk geactiveerd om tijdelijk extra stamcellen aan te maken. Deze toename van stamcellen zorgt er uiteindelijk voor dat de stamcellen in de bloedbaan terechtkomen. De injecties met groeifactoren worden gedurende vijf dagen onderhuids toegediend.

Bijwerkingen

In de dagen dat de groeifactor wordt toegediend, krijgen de meeste donoren enige last van bot-, spier- en hoofdpijn en soms een grieperig gevoel, af en toe met wat verhoging. Een temperatuur tot 38.5°C is acceptabel. U kunt tegen deze klachten Paracetamol gebruiken, andere pijnstillers alleen in overleg met de arts van Matchis of de arts bloedtransfusiegeneeskunde of de afdeling Hemaferese van het LUMC. De klachten verdwijnen grotendeels binnen 24 uur na toediening van de laatste groeifactoren. Na 48 uur zijn alle klachten verdwenen. 

Zeer zelden treden ernstigere bijwerkingen op, bij pijn in de linkerzij altijd contact opnemen met de arts! Bij klachten of twijfel/ongerustheid kunt u de Hemaferese afdeling bellen, zo nodig wordt u doorverbonden met de dienstdoende arts bloedtransfusiegeneeskunde. 

Dag van afname

Op de vijfde dag na start met de groeifactoren, worden de stamcellen geoogst op de Hemaferese afdeling. C-11-P kamer 44 of route 265.

Bij een aferese wordt in de één arm een stalen naald en in de andere arm een infuusnaald ingebracht. In bepaalde situaties kan er afgeweken worden en krijgt u 2 infuusnaalden. 

Het bloed loopt via een steriel slangensysteem in een aferese-apparaat. In dat apparaat worden de verschillende bloedcellen van elkaar gescheiden, waarbij de stamcellen apart worden gehouden. De overige bestanddelen van het bloed worden via de infuusnaald teruggegeven aan de donor. 

De duur van een stamcelaferese is maximaal acht uur. Gemiddeld duurt een stamcelaferese vier  tot zes uur. Soms is het noodzakelijk om de volgende dag de procedure te herhalen als de gewenste hoeveelheid stamcellen niet de eerste dag is behaald. Doordat er in beide armen een naald wordt ingebracht, bent u tijdens de aferese periode beperkt in u bewegingsvrijheid. Dezelfde of de volgende dag worden de stamcellen toegediend aan de patiënt. 

Handige tips:

• Zorg ervoor dat tijdens de eerste toediening van de groeifactoren er iemand bij u aanwezig is.

• Doe het eerste uur na toediening even rustig aan.

• Gebruik alleen paracetamol als pijnstilling, geen NSAID's

• Geen deelname aan het verkeer het 1ste uur na toediening

• Neem lekker zittende kleding mee of trek het aan (joggingbroek, vest) 
• Denk aan entertainment zoals tablet/laptop/spelletje/boek/tijdschrift 
• Er mag de hele dag iemand bij u zijn. 
• U mag niet alleen naar huis aan het einde van de dag, zorg voor vervoer of laat eventueel een taxi via Matchis regelen (houdt rekening met wachttijd voor de taxi) 
• Koffie/thee, fris en een broodmaaltijd zijn aanwezig voor u (neem bij specifieke dieetwensen zelf spullen mee). 
• De hemaferese is bereikbaar op werkdagen van 8.00-17.30 uur. Buiten kantoortijden en feestdagen kunt u via het algemene LUMC nummer u door laten verbinden met de dienstdoende bloedtransfusiearts. 

Belangrijke telefoonnummers:

Bijlage: prikinstructie voor subcutane toediening van G-CSF 

De werkwijze 

Haal de benodigde spuitjes een half uur voor toediening uit de koelkast of warm ze even op in de hand.

1. Was uw handen. Leg de injectiespuit en evt pleister klaar op schone ondergrond.
2. Controleer de kant en klare injectiespuit op intacte verpakking en houdbaarheidsdatum.
3. De aanwezige luchtbel in de injectiespuit niet verwijderen; deze zorgt ervoor dat alle vloeistof wordt geïnjecteerd. Na volledige injectie zal deze luchtbel de ruimte in de naald opvullen, zodat alle werkzame stof toegediend wordt. De lucht die in de spuit aanwezig is kan geen schade aanbrengen.  
4. Op de tekening ziet u de aanbevolen plaatsen om de injectie toe te dienen (afbeelding 1) 

Afbeelding 1 

Kies een plek om te prikken: 

• In de buik,  3 vingers naast de navel (voorkeursplek) 
• De bovenkant van de bovenbenen 
• Wissel  bij gewenst van prikplaats, prik niet in een blauwe plek, wondje ,striae of andere onregelmatigheid 

5. Pak de spuit in de dominante hand en haal de beschermhoes van de naald, raak de naald hierna niet meer aan en leg de spuit niet meer neer.     

6. Pak met de andere hand een huidplooi op de prikplaats tussen duim en wijsvinger (afb.2), de huid dient schoon te zijn, maar hoeft niet ontsmet te zijn.
7. Steek de naald in één beweging in de huidplooi, waarbij u de spuit rechtop houdt, de naald moet helemaal in de huid geprikt worden (afbeelding 3).         
8. Druk de spuit rustig leeg inclusief luchtbelletje (afbeelding 4). Wanneer u een klik hoort is de spuit helemaal leeg.
9. Op het moment dat "de klik" is gehoord, zal de naald als vanzelf uit de huidplooi schuiven en zal er een beschermhulsje over de naald heen komen.
10. Er kan een druppeltje bloed ontstaan (een haarvaatje is geraakt.)  Dep dit zo nodig weg met een tissue.

11. Bewaar de lege spuitjes (in een leeg bakje) en neem dit weer mee naar de afdeling, zodat deze hier op de juiste wijze afgevoerd kunnen worden.

Let op: Na het injecteren niet over de insteekplaats wrijven, dit kan blauwe plekken of rode schijven geven.   

Algemene informatie: 

• Bij twijfel, neem altijd contact op. 
• Bij hoge koorts en pijn in de linker zij (milt) neem dan altijd contact op met de afdeling hemaferese.
• Bewaar de spuitjes in de koelkast. 
• Bij pijnklachten mag u 8x 500 mg paracetamol per 24 uur gebruiken. 
• Dien de injecties volgens het meegegeven schema toe om 9:00 en 21:00 uur. Het is mogelijk dat de dosering van de injectie wisselt per ochtend- of avondgift. Bewaar gebruikte injecties in een bakje en neem deze op de dag van stamcelafname mee naar de afdeling hemaferese. De afdeling zal ervoor  zorgen dat deze bij het ziekenhuisafval goed wordt afgevoerd. 
• Ongeveer 2 dagen voor start met de groeifactoren, wordt u gebeld en daarna ontvangt u een mail vande hemaferese verpleegkundige met het mobilisatieschema en laatste informatie voor de stamceldonatie.
• Dag 5 (dag van afname) injecteert u zich 's morgens voor u naar het ziekenhuis vertrekt, ook al is dit een ander tijdstip dan de voorgaande dagen. 
• Wij verwachten u op de dag van stamcelafname tussen 8:30 en 9:00 uur op de Hemaferese afdeling route 265. 

Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?

In de dagen dat de groeifactor wordt toegediend, krijgen de meeste donoren enige last van bot-, spier- en hoofdpijn en soms een grieperig gevoel, af en toe met wat verhoging. Een temperatuur tot 38.5°C is acceptabel. U kunt tegen deze klachten Paracetamol® gebruiken, andere pijnstillers alleen in overleg met de arts van Matchis of de arts bloedtransfusiegeneeskunde of de afdeling Hemaferese van het LUMC. De klachten verdwijnen grotendeels binnen 24 uur na toediening van de laatste groeifactoren. Na 48 uur zijn alle klachten verdwenen. Zeer zelden treden ernstigere bijwerkingen op, bij pijn in de linkerzij altijd contact opnemen met de arts! Bij klachten of twijfel/ongerustheid kunt u de Hemaferese afdeling bellen, zo nodig wordt u doorverbonden met de dienstdoende arts bloedtransfusiegeneeskunde.

Contact bij problemen na uw onderzoek/behandeling

U moet contact opnemen met de afdeling Hemaferese, wanneer de temperatuur oploopt tot hoger dan 38,5°C, lokale klachten passend bij infectie/ontsteking en pijn klachten in linkerzij.