Endocarditis
Deze informatie is opgesteld door het Hart Long Centrum.
Wat is Endocarditis?
Endocarditis is een ontsteking van de hartkleppen en/of de binnenwand van het hart (het endocard).
Verschijnselen
Een patiënt met endocarditis is vaak al langere tijd moe en ziek en heeft koorts. Er wordt niet altijd meteen aan een endocarditis gedacht bij deze veel voorkomende symptomen horende bij een infectie, maar pas later als deze klachten aanhouden en er geen duidelijke andere verklaring is. Er is dan ook vaak een (nieuw) hartgeruis te horen.
Soms zijn de eerste klachten het gevolg van aantasting van de hartklep waardoor er veranderingen in de hartfunctie ontstaan. U kunt dan klachten hebben van kortademigheid, vocht vasthouden, duizeligheid of flauwvallen.
Oorzaak
Endocarditis is een ontsteking van de hartkleppen en/of de binnenwand van het hart (het endocard). Normaal is de binnenwand van het hart glad en glibberig, zodat bacteriën zich niet aan de wand kunnen hechten. Maar het oppervlak van een hartklep met een klepgebrek kan ruw worden, zodat bacteriën daar makkelijker aan vasthechten. Ook nieuwe, niet lichaamseigen kleppen zijn aantrekkelijk voor bacteriën om zich aan te hechten. Zit de bacterie eenmaal op het ruwe oppervlak, dan kan de infectie zich uitbreiden naar de binnenbekleding rond de hartklep. Na verloop van tijd lopen de hartklep en het omringende weefsel onherstelbare schade op.
De bacteriën kunnen op allerlei manieren in de bloedsomloop komen; via wonden in huid of darmen, via een wondje in het tandvlees van een slecht onderhouden gebit, na een kiesextractie of bijvoorbeeld via vervuilde injectienaalden.
Aangezien het risico op endocarditis veel groter is bij patiënten met een kunstklep of aangeboren hartziekten, wordt bij bepaalde ingrepen preventief antibiotica toegediend (endocarditisprofylaxe), zodat het risico op endocarditis tijdens de ingreep zo klein mogelijk is. Dit is met name van belang voor tandheelkundige ingrepen. Als u een indicatie hebt voor endocarditisprofylaxe (u hoort dit van uw cardioloog), dan is het belangrijk dit te melden als u naar de tandarts of kaakchirurg gaat voor een tandheelkundige ingreep.
Door middel van een echo van het hart kan de vegetatie (klontering van bacteriën en ontstekingscellen op de plek van de infectie) zichtbaar gemaakt worden. Als dit niet lukt via een gewone echo, wordt er een echo via de slokdarm gemaakt. Bloedonderzoeken tonen aan of er bacteriën in het bloed aanwezig zijn en of ze reageren op medicijnen. Soms zijn er nog aanvullende onderzoeken nodig zoals een CT-scan of een PET-scan om de uitbreiding van de ontsteking en eventueel de bron van de ontsteking te achterhalen.
De diagnose wordt gesteld door de cardioloog en de infectioloog. Alle patiënten met een endocarditis worden in teamverband besproken. In dit team zitten een cardioloog, infectioloog en een cardiothoracaal chirurg. Zij bepalen samen wat de beste behandeling is voor de betreffende patiënt omdat het vaak complexe afwijkingen betreft waarvoor de behandeling afgestemd moet worden op de individuele patiënt.
Welke behandelingen zijn er mogelijk?
Endocarditis wordt behandeld met een krachtige antibiotica die gedurende een langere tijd moet worden gebruikt. Deze antibiotica wordt vaak 6 weken lang via het infuus toegediend. De eerste periode is het nodig om opgenomen te zijn in het ziekenhuis. Op het moment dat de antibiotica goed aanslaat en u wat bent opgeknapt, kan het zijn dat u de rest van de behandeling in de thuissituatie af kan maken. Er wordt dan specialistische thuiszorg ingeschakeld om u de antibiotica via het infuus toe te dienen.
In sommige gevallen is een operatie noodzakelijk waarbij het ontstoken weefsel verwijderd wordt en de aangetaste hartklep hersteld of vervangen wordt. Dit dient bij voorkeur te gebeuren voordat de schade te groot is. Dit zijn grote operaties die technisch uitdagend zijn voor de chirurg en die gepaard kunnen gaan met complicaties. Er zal dus een goede afweging gemaakt worden of in uw geval de baten opwegen tegen de risico’s.
Wat is de prognose?
Endocarditis is vaak een ernstig ziektebeeld. De prognose wordt bepaald door het type bacterie dat de endocarditis veroorzaakt en is afhankelijk van hoe ernstig de hartkleppen zijn aangetast en of een operatie nodig is. Bij vroegtijdige diagnose is er een goede kans op genezing. Sommige patiënten zijn zo ziek dat de antibiotica niet meer aanslaat of een operatie niet meer mogelijk is.
Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?
Als u volledig behandeld bent voor een endocarditis, dan blijft u daarna onder controle. U heeft dan levenslang een indicatie voor endocarditisprofylaxe bij voorkomende ingrepen. Dit betekent dat u, bijvoorbeeld bij ingrepen door de tandarts, preventief antibiotica krijgt om opnieuw een endocarditis te voorkomen. Als u een nieuwe hartklep hebt gekregen, dan wordt de functie van deze klep nauwlettend vervolgd middels echo’s van het hart.
Behandelteam
Het behandelteam van een patiënt met endocarditis bestaat uit een cardioloog, een infectioloog en een cardiothoracaal chirurg.