Percutane sluiting patent foramen ovale (PFO)
Deze informatie is opgesteld door de afdeling Hartziekten en Neurologie.
Wat is Percutane sluiting patent foramen ovale (PFO)?
In het LUMC zorgen wij ervoor dat de behandeling zo minimaal invasief mogelijk is. Zo gebruiken wij in plaats van een slokdarmecho, die vaak als heel vervelend wordt ervaren, een soort ‘’camera’’ via de lies (intracardiale echocardiografie) om het PFO in beeld te brengen tijdens de ingreep en te kunnen sluiten. Hierin zijn wij uniek in Nederland. Bovendien is de stralingsblootstelling tegenwoordig minimaal. Vaak hoeven wij geen röntgenstraling toe te passen, wat vooral belangrijk is bij de behandeling van jonge patiënten.
Op deze foto is de intracardiale echo (soort camera) zichtbaar die via de lies ingebracht wordt om tijdens de procedure te kunnen zien waar de opening is en waar de occluder geplaatst dient te worden.
Percutane sluiting van een PFO is een procedure waarbij een klein apparaat (occluder; soort paraplu) via een katheter (flexibele slang) wordt ingebracht om het open gaatje tussen de boezems van het hart te sluiten. De occluder heeft 2 schijven. De katheter met een samengevouwen occluder wordt door de opening gelegd en de eerste schijf wordt aan de linkerkant van het hart geopend. Daarna wordt ook de schijf aan de rechterkant geopend. Het gaatje is dan afgesloten en de occluder blijft uw hele leven zitten. Er bestaan verschillende typen en maten en ze zijn gemaakt van een sterk metaal. Na enige tijd wordt het materiaal bekleed met lichaamseigen cellen.
Dit is hoe de occluder eruit ziet voor hij geplaatst wordt.
Het linker plaatje is een foto van een echo van een PFO met lekkage, rechts is hetzelfde plaatje in animatie weergegeven ter verduidelijking.
Stap 1 van een PFO sluiting is het laten ontplooien van de eerste schijf van de occluder in de linker boezem van het hart.
Stap 2 van een PFO sluiting is het laten ontplooien van de tweede schijf van de occluder in de rechter boezem van het hart. Het tussenschot moet tussen de 2 schijven zijn.
De occluder is volledig ontplooid en de opening is nu afgesloten.
Waarom doen we dit onderzoek/deze behandeling?
De percutane sluiting van een PFO heeft als doel om de kans op een beroerte of decompressieziekte (duikersziekte), te verminderen. Door de opening tussen de boezems te sluiten, kan de passage van bloedstolsels van de rechter- naar de linkerboezem worden voorkomen, waardoor de risico's op deze complicaties worden verkleind.
Waarom u bij ons in goede handen bent
Bij het LUMC bent u in goede handen voor de percutane sluiting van een PFO. Onze multidisciplinaire aanpak met een team van ervaren neurologen, radiologen en interventiecardiologen zorgt voor een zorgvuldige beoordeling van de behandelindicatie. Daarnaast maken wij gebruik van geavanceerde technieken, zoals intracardiale echografie via de lies, waardoor de behandeling minder invasief is en de stralingsblootstelling minimaal. Dit is met name belangrijk bij de behandeling van jonge patiënten. Het is niet nodig een slokdarm echo te maken tijdens de procedure zoals in andere ziekenhuizen wel het geval is.
Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?
Voorafgaand aan de percutane sluiting van een PFO wordt u opgenomen op de afdeling short stay of hartziekten. Uw gegevens worden gecontroleerd. Als u nog aanvullende vragen heeft worden die beantwoord. U krijgt ook een infuus.
Hoe kunt u zich voorbereiden?
Bespreek met uw behandelend arts welke medicijnen u wel of niet mag innemen voorafgaand aan de procedure.Vermeld eventuele andere medische aandoeningen of allergieën die relevant kunnen zijn voor de behandeling.
Zorg ervoor dat u nuchter bent voor de procedure. Breng iemand mee die u kan ondersteunen en begeleiden op de dag van de behandeling, aangezien u mogelijk niet in staat bent om zelf naar huis te rijden.
Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?
De percutane sluiting van een PFO wordt uitgevoerd op een katheterisatiekamer. U krijgt plaatselijke verdoving in de lies om u comfortabel te houden tijdens de procedure. Een dunne buis (katheter) wordt via de liesader ingebracht en naar het hart geleid. Vervolgens wordt de occluder, een klein apparaat, via de katheter naar de opening in het hart gebracht en op zijn plaats gezet om het te sluiten. Beeldvormingstechnieken, zoals intracardiale echografie, worden gebruikt om de juiste positie van de occluder te bevestigen. Tijdens de behandeling kan u soms wat hartkloppingen voelen, dat hoort erbij.
Waar moet u op letten direct na het onderzoek / de behandeling?
Direct na de behandeling wordt u naar een herstelruimte gebracht, waar uw bloeddruk, hartslag en algemene toestand worden gecontroleerd. U kunt wat ongemak ervaren op de plaats van de liesprik, maar dit zou snel moeten verminderen. Het is belangrijk om voldoende rust te nemen en de instructies van uw behandelend arts op te volgen, zoals het vermijden van intensieve lichamelijke activiteit en het nemen van voorgeschreven medicatie.
Wanneer krijgt u de uitslag?
Na de procedure zal uw behandelend arts de resultaten met u bespreken. In de meeste gevallen zal de occluder effectief de opening sluiten en wordt een gunstige uitkomst verwacht. Eventuele specifieke instructies of aanbevelingen voor verdere follow-up zullen ook met u worden besproken. Voor ontslag uit het ziekenhuis wordt nog een controle echo gemaakt om te zien of de occluder op zijn plek zit en de opening goed heeft gesloten.
Wat is de prognose?
Hoewel de sluiting van een PFO via een katheterbehandeling over het algemeen veilig is, zijn er enkele risico's en complicaties verbonden aan de procedure. Deze kunnen zijn: bloeding op de prikplaats, infectie, allergische reacties op medicatie, onvolledige sluiting van het foramen ovale, hartritmestoornissen, embolie (vrijkomen van stolsels) en zelden schade aan het hart of de bloedvaten.
Het meest voorkomende risico is een bloeding of blauwe plek op de plaats waar de buisjes in uw lies zijn ingebracht. Dit komt bij ongeveer 10% van de mensen voor. De bloedingen variëren van enkele druppels bloed tot een bloeduitstorting. Bloeduitstortingen verdwijnen na 4-6 weken vanzelf. Het kan geen kwaad, maar ze kunnen wel vervelend zijn, bijvoorbeeld bij het lopen. U hoeft hier niet ongerust over te zijn. De bloeduitstorting verkleurt langzaam en kan naar beneden zakken (zelfs tot de knieën).
Hartritmestoornissen komen vaker voor in de eerste maand na de operatie. Vooral overslagen worden gevoeld, meestal zijn deze klachten van tijdelijke aard. Bij sommige mensen ontstaan later blijvende hartritmestoornissen. Dit treedt op bij 3-5% van de mensen.
Na het sluiten van het PFO lijkt het logisch dat u uw medicatie ter voorkoming van een nieuwe beroerte kunt staken. Helaas is dit echter niet zo. In de eerste 6 maanden na de sluiting kunnen er nog stolsels ontstaan tijdens het vastgroeien van de occluder. Echter, ook hierna kan de medicatie niet gestaakt worden omdat nooit geheel zeker is of het PFO ook daadwerkelijk de oorzaak was van de beroerte. Het advies is dan ook deze medicatie levenslang te blijven innemen. Er zal twee jaar na de ingreep nog een afspraak volgen bij de neuroloog om dit te bespreken.
Uw behandelend arts zal u volledig informeren over deze mogelijke risico's en beantwoordt graag uw vragen.
Welke specifieke nazorg kunnen wij bieden?
Na de percutane sluiting van een PFO kunt u een kort verblijf (maximaal 1 dag) in het ziekenhuis verwachten voor observatie en herstel. Na maximaal 4u bedrust in verband met de lies, mag u voorzichtig weer lopen. Er wordt altijd een echo gemaakt om de positie van de occluder te bevestigen. U krijgt specifieke instructies met betrekking tot medicatie, fysieke activiteit en follow-up afspraken. Ons team zal u voorzien van gedetailleerde nazorginstructies, inclusief informatie over eventuele te verwachten symptomen, wanneer u contact moet opnemen bij problemen en wanneer u een vervolgafspraak moet maken.In de lies wordt altijd een hechting geplaatst die 2 dagen na de opname verwijderd kan worden bij de huisarts.
Na 3 en 6 maanden wordt u door de cardioloog gecontroleerd en zal een echo gemaakt worden om te beoordelen of de opening nog steeds goed gesloten is door de occluder.
Twee jaar na de ingreep zal nog een afspraak worden gepland bij de neuroloog om het medicatie beleid opnieuw te bespreken.
Waar moet u op letten na uw onderzoek/behandeling?
Het is belangrijk om uw lichaam goed te verzorgen en te luisteren naar eventuele tekenen van complicaties. Let op eventuele ongewone symptomen, zoals koorts, pijn op de borst, kortademigheid, zwelling of roodheid op de prikplaats, duizeligheid of aanhoudende vermoeidheid. Neem bij twijfel altijd contact op met uw behandelend arts.
Contact bij problemen na uw onderzoek/behandeling
Indien u na de behandeling problemen ervaart of vragen heeft, kunt u contact met ons opnemen via de volgende telefoonnummers:
Afdeling cardiologie, tot 1 week na opname: 071-5263009
Poli cardiologie, tijdens kantooruren ma t/m vr: 071-5263714
Neem bij spoedeisende gevallen altijd contact op met de spoedeisende hulp van ons ziekenhuis of 112.
Het behandelteam dat u kunt tegenkomen tijdens de PFO sluiting zijn de interventiecardiologen (dr. Van der Kley, dr. Montero en/of dr. Al Amri) en de verpleegkundigen van de afdeling hartziekten en hartcatheterisatie. Omdat het LUMC een opleidingsziekenhuis is kan het zijn dat er ook geneeskunde studenten of (interventie)cardiologen in opleiding op de achtergrond meekijken met de procedure, wij vragen hiervoor uw toestemming.
Binnen het LUMC voeren we voortdurend onderzoek uit om de zorg voor patiënten met een beroerte of hartziekten te verbeteren en nieuwe behandelopties te ontwikkelen.
Aan welke studies kan je meedoen?
Als een toonaangevend academisch medisch centrum zijn we betrokken bij verschillende lopende onderzoeken en studies gericht op het begrijpen van de onderliggende mechanismen van een PFO en het verbeteren van de behandelresultaten. Uw behandelend arts kan u informeren over eventuele klinische onderzoeken waar u mogelijk aan kunt deelnemen en de voordelen en risico's die daarmee gepaard gaan. Wij zullen u in ieder geval vragen of wij uw reeds verzamelde medische gegevens uit uw dossier anoniem mogen gebruiken voor wetenschappelijk onderwijs. Meer informatie hierover kunt u vinden op de website generieke toestemming.
Contactgegevens van de betrokken poliklinieken
Voor meer informatie over de diagnose en behandeling van PFO kunt u contact opnemen met de betrokken poliklinieken van het LUMC.
Polikliniek neurologie:
T: 071-5262111
Polikliniek cardiologie:
T: 071-5263714
Planningssecretariaat cardiologie (voor verwijzers) via Hartcentrum@lumc.nl