€1 miljoen voor onderzoek naar malariavaccin, fietsen tegen Huntington en meer

€ 1 miljoen voor onderzoek naar malariavaccin

De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen (KHMW) heeft de tweede Mercator Sapiens Stimulus toegekend aan prof. dr. Meta Roestenberg, hoogleraar Vaccinologie aan het LUMC/Universiteit Leiden. Ze wil de prijs gebruiken om een nieuw vaccin te ontwikkelen tegen malaria, een ziekte waar jaarlijks wereldwijd nog steeds meer dan een half miljoen mensen aan overlijden.

De Mercator Sapiens Stimulus geeft een jonge talentvolle wetenschapper halverwege zijn of haar loopbaan de gelegenheid relevant, ambitieus en verrassend onderzoek te doen. Voor Meta Roestenberg betekent de prijs, waaraan een bedrag van € 1 miljoen aan verbonden is, de kans om samen met haar team een nieuw krachtig vaccin tegen malaria te ontwikkelen. Bijzonder aan deze prijs is dat er geen voorwaarden gesteld worden aan het te verrichten onderzoek, waardoor de onderzoeker een grote mate van vrijheid geniet. Roestenberg: “Om financiering te krijgen op basis van vertrouwen, heeft een enorme impact.”

Het bijzondere aan Roestenbergs onderzoek is dat ze gebruik maakt van levende malariaparasieten. Door het selectief verwijderen van genetisch materiaal zijn er verzwakte parasieten ontwikkeld die veilig aan mensen toegediend kunnen worden en zo als vaccin kunnen dienen. De eerste onderzoeksresultaten laten zien dat deze vorm van immunisatie een bijna volledige bescherming biedt. Dat is een veelbelovend resultaat, dat ook al de belangstelling heeft gewekt van de redacties van vooraanstaande medische tijdschriften als New England Journal of Medicine en Nature Medicine. Met het geld van de Stimulus gaat Roestenberg het vaccin nóg krachtiger maken, zodat het uiteindelijk in de landen waar malaria heerst, effectief kan worden toegepast.

Roestenberg was even stil toen ze het nieuws hoorde: “Je realiseert je dat je hier dingen mee kunt doen die je anders niet zou kunnen doen. Dankzij het prijzengeld kan ze onder meer een promovendus en twee postdoctorale onderzoekers aanstellen: “Dat is een van de mooie aspecten van zo’n prijs: het geeft jonge academici de kans om zich verder te ontwikkelen. Daarmee verander je de wereld.”

Lees hier meer over het onderzoek.

Fotograaf: Milette Raats

€ 25.000 voor onderzoek naar Huntington

Een aantal jaren geleden werd een van hun beste vrienden en zijn gezin geconfronteerd met de diagnose ziekte van Huntington. De ziekte van Huntington is een erfelijke hersenziekte. Patiënten krijgen steeds meer problemen met bewegen, denken en vaak ook gedragsveranderingen. In het najaar van 2024 stapten deze vrienden op de fiets om Le Grand Ballon in de Vogezen te beklimmen voor een speciaal doel: geld ophalen voor onderzoek naar de ziekte van Huntington! Daarnaast heeft een grote groep mensen mee gedaan aan een spinning marathon en werden er diverse verkopen gedaan op onder andere rommelmarkten om een wezenlijke bijdrage te kunnen doen aan het onderzoek naar Huntington binnen het LUMC. Samen hebben zij maar liefst € 25.000,- bij elkaar gesport.

Het onderzoeksteam is dankbaar voor hun enorme inzet en betrokkenheid. Met deze donatie kunnen er weer belangrijke stappen worden gezet in het onderzoek.

Wilt u ook doneren, zodat onderzoeken in het LUMC weer een stapje verder komen? Dat kan via de Bontius Stichting | LUMC Research Foundation.

KNAW Van Walree beurzen 2024

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft KNAW Van Walree beurzen toegekend aan LUMC’ers. Wetenschappelijke onderzoekers kunnen tot € 10.000 aanvragen voor nieuwe initiatieven die duurzame(re) kennisdeling over medisch-wetenschappelijk onderzoek voor vakgenoten mogelijk maken, bij voorkeur (ook) voor onderzoekers uit lage- en middeninkomenslanden. Naast dr. Abena Amoah kregen ook dr. Jogchum Beltman en Anouk van Hooij een toekenning. 

Introductie van een digitale database voor foto’s gemaakt in het kader van een screeningsprogramma voor baarmoederhalskanker in Nepal

Dr. Jogchum Beltman is gynaecoloog/oncoloog in het LUMC. Baarmoederhalskanker is te voorkomen, maar treft helaas nog veel jonge vrouwen in lage- en middeninkomenslanden waar georganiseerde screening ontbreekt. Zo ook in Nepal, waar met name in afgelegen gebieden geen goed opgezet screeningsprogramma is. Door het maken van foto’s van de baarmoedermond tijdens screening en deze op te slaan in een digitale database kunnen gezondheidswerkers beter getraind en ondersteund worden, bijvoorbeeld om vast te stellen of er een afwijking aan de baarmoedermond is en zo de lokale behandeling direct te starten. Het verder ontwikkelen van het algoritme van de database verhoogt de toegankelijkheid van screening; wat essentieel is voor een wereld zonder baarmoederhalskanker. De toekenning wordt gebruikt voor projecten en onderzoek die gecoördineerd worden vanuit de Female Cander Foundation.

Snelle en milieuvriendelijke diagnostiek voor lepra

Dr. Anouk van Hooij is postdoc infectieziekten in het LUMC. Lepra is een armoede-gerelateerde infectieziekte die de huid en zenuwen aantast en kan leiden tot ernstige, levenslange handicaps. Er bestaat een effectieve behandeling en bij tijdige toepassing daarvan kunnen de gevolgen van zenuwschade worden voorkomen. Om te kunnen bepalen of lepra is geëlimineerd in een gebied zijn grootschalige bevolkingsonderzoeken nodig. De beoogde test is een duurzame én gebruiksvriendelijke sneltest die kan worden toegepast in deze bevolkingsonderzoeken. De test kan niet alleen de aanwezigheid van antilichamen aantonen, maar meet ook de hoeveelheid hiervan, wat cruciaal is om de infectiestatus te kunnen vergelijken tussen verschillende endemische gebieden, maar ook om te monitoren of de behandeling van patiënten effectief is. Deze test met biologisch afbreekbare en plantaardige materialen biedt een innovatieve sneltest voor een duurzame manier van lepradiagnostiek en maakt bevolkingsonderzoek met oog voor het milieu mogelijk.

Scriptieprijs voor Martijn Koolen

Martijn Koolen heeft de Leopold Meijlerprijs 2024 gewonnen voor de scriptie: ‘Effect of therapeutic drug monitoring on the toxicity of imatinib in patients with gastrointestinal stromal tumours’.  Deze prijs wordt één keer per jaar uitgereikt vanuit het LAREB, het meld- en kenniscentrum voor bijwerkingen van geneesmiddelen, vaccins en gezondheidsproducten.

Het onderzoek werd uitgevoerd in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis en richtte zich op patiënten met gastro-intestinale stromaceltumoren (GIST). Dit is een zeldzaam type kanker in het maagdarmstelsel. Een veelgebruikt medicijn bij patiënten met GIST is imatinib.

Uit eerder onderzoek is gebleken dat de effectiviteit van imatinib afhankelijk is van concentratie van het medicijn in het bloed. Op dit moment wordt de bloedspiegel bij patiënten met GIST gemeten en wordt eventueel de dosering verhoogd wanneer de bloedspiegel te laag blijkt te zijn.

Bij het huidige onderzoek is gekeken of het verhogen van de dosering van imatinib op basis van de bloedspiegel leidt tot meer bijwerkingen bij patiënten. Om dit te achterhalen, is in medische dossiers van patiënten gezocht naar de beschreven bijwerkingen na de dosisverhogingen. Ook zijn de bijwerkingen deze groep patiënten vergeleken met een groep patiënten die op de standaarddosering bleef tijdens de behandeling.

Uit het onderzoek is gebleken dat het verhogen van de dosering op basis van de bloedspiegel niet leidt tot meer bijwerkingen. Dit helpt ons verder in het bepalen van de praktische haalbaarheid van het doseren op geleide van de bloedspiegels van imatinib.

Koolen is na zijn studie als apotheker in de poliklinisch apotheek van het LUMC gaan werken.

Constantijn Halkes voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Hematologie 

Per 24 januari 2025 is internist-hematoloog dr. Constantijn Halkes benoemd tot voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Hematologie (NVvH). De NVvH vertegenwoordigt als beroepsvereniging de Nederlandse internist-hematologen en is verantwoordelijk voor de opleiding tot hematoloog, de structuur en borging van hematologische zorg, het uitbrengen van hematologische richtlijnen. De NVvH organiseert ook samen met Stichting HOVON het jaarlijkse hematologiecongres.

Resistentie voor antibiotica tegengaan door optimaal te doseren (SAMPLE-IT studie)

Dr. Martine Caris (in opleiding tot infectioloog en klinisch farmacoloog) heeft met prof. dr. Mark de Boer een subsidie van € 100.000,- ontvangen van ZonMw om te onderzoeken of je met de juiste dosering antibiotica de ontwikkeling van antimicrobiële resistentie (AMR) kunt tegengaan.

Door resistentie zijn micro-organismen steeds vaker ongevoelig voor antibiotica. Hierdoor wordt het steeds lastiger om infecties goed te behandelen. Door antibioticaspiegels te meten en de dosering daarop aan te passen kunnen patiënten optimaal behandeld worden. Dit noemen we therapeutic drug monitoring (TDM). We weten dat TDM gunstig kan zijn voor patiënten, maar de toepassing ervan verschilt enorm tussen ziekenhuizen. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat je met TDM de ontwikkeling van AMR tegen kunt gaan.

De SAMPLE-IT studie wordt uitgevoerd door verschillende experts binnen LUMC in samenwerking met een landelijke projectgroep. De studie heeft tot doel overzicht te krijgen van de waarde van TDM in het tegengaan van AMR en inzicht te krijgen in belemmerende en bevorderende factoren voor toepassing ervan op verpleegafdelingen. Met de resultaten wordt een roadmap opgesteld hoe TDM van antimicrobiële middelen in Nederland optimaal kan worden toegepast.

Foto onderzoeksgroep LUMC (van links naar rechts): dr. Merel Lambregts, prof. dr. Mark de Boer, dr. Martine Caris, prof. dr. Teun van Gelder, dr. Joffrey van Prehn en dr. Leti van Bodegom.

Rob de Keizer benoemd tot erelid van de European Ocular Oncology group

Emeritus hoogleraar Oogheelkunde prof. dr. Rob de Keizer is benoemd tot erelid van de European Ocular Oncology group vanwege zijn grote inspanningen voor patiënten met oogtumoren, speciaal oppervlakkige tumoren en orbita-tumoren.

‘Is dit algoritme op mij van toepassing?’ - NWO-subsidie toegekend

Een beslissingsondersteunend algoritme (‘keuzehulp’) kan dokters en patiënten helpen bij behandelkeuzes. Maar het kan ook verkeerde adviezen geven. In dit project willen we zulke algoritmen transparanter maken. We ontwikkelen een methode waarmee gebruikers kunnen zien hoeveel vergelijkbare personen effectief zijn vertegenwoordigd in de ontwikkeling van het algoritme. Dit stelt gebruikers in staat om zelf te beoordelen of een algoritme geschikt is voor hun individuele situatie.

NWO heeft voor project een ‘Value creation through responsible AI and Big Data’- subsidie toegekend aan onderzoekers Nan van Geloven, Marleen Kunneman, Daniala Weir en Doranne Thomassen.

ZonMw-subsidie leefstijl in de zorg

Associate professors dr. Rimke Vos en dr. Rianne van der Kleij van de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde/Health Campus Den Haag krijgen een ZonMw-implementatiesubsidie leefstijl in de zorg. 
De onderzoekers ontvangen de subsidie voor hun project ‘Innovatieve Leefstijlzorg: toegankelijk Gezamenlijk Medisch Consult voor hoogrisico groepen’. Juist mensen die het hardst nodig hebben, zoals mensen met lage gezondheidsvaardigheden, worden vaak niet bereikt met reguliere leefstijlinterventies. Het Gezamenlijk Medisch Consult (GMC) laat zien hoe het beter kan. Het is een innovatieve aanpak die zich richt op het verbeteren van leefstijlinterventies voor mensen met (dreigende) diabetes en hart- en vaatziekten, met als focus hoog-risicogroepen zoals mensen met een lage sociaaleconomische positie.
Het project is een mooi voorbeeld van regionale samenwerking met Gezondheid voor Iedereen, de Hartstichting, Reos, Stichting De Mussen, leefstijlcentrum Haaglanden en de faculteit Sociale Wetenschappen en Governance and Global Affairs. Lees meer over het project.