‘Ik denk wel dat ik ergens in hun achterhoofd zit met dat het ook anders kan.’

Betaling voor zorg komt uit verschillende bronnen. Bijvoorbeeld uit zorgpremie, de eigen bijdrage of uit zogenoemde stelselwetten, zoals de Wet Langdurige Zorg of de Zorgverzekeringswet. Stel: een zorgprofessional voert een behandeling uit bij een patiënt. De zorgverlener krijgt hier een bepaald bedrag voor en wordt veelal per verrichting of activiteit betaald. Maar dit bekostigingsmodel is niet voor alle soorten zorg de beste keuze om de hoogste kwaliteit te leveren en de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Daarom is het belangrijk om te weten welke alternatieve manieren van het verdelen van geld er zijn en wat hun invloed is op de uitdagingen waar de zorg mee te maken heeft.

Alternatief bekostigingsmodel geboortezorg

Een voorbeeld van een alternatief is bundelbekostiging. Hierbij wordt niet per activiteit betaald, maar ontvangt een organisatie als geheel geld voor een pakket aan diensten. Jeroen Struijs, bijzonder hoogleraar Population Health Economics, in het bijzonder alternatieve bekostigingsmodellen, vertelt: “Bundelbekostiging wordt nu onder andere ingezet bij de geboortezorg in Nederland. Het gaat hierbij om zorg vanaf de eerste afspraak bij de verloskundige tot aan zorg tijdens de kraamperiode. Er is een geboortezorgorganisatie die een bepaald bedrag krijgt voor iedere zwangerschap. Dat bedrag mogen zij gebruiken om de geboortezorg te realiseren, zoals zij denken hoe ze dat moeten doen in hun lokale setting. Die organisatie coördineert en stemt af met onder andere verloskundigen, gynaecologen en de kraamzorg. Zo zijn er meer verschillende alternatieve bekostigingsmodellen. Als onderzoekers kijken wij naar wat wel of niet werkt en vooral ook waarom dit bij de ene soort zorg wel werkt en bij de andere niet. Natuurlijk evalueren we ook of een alternatief leidt tot betere kwaliteit van zorg, uitkomsten en wat de impact is op de zorguitgaven.”

Breder dan de spreekkamer

Struijs neemt studenten mee in de belangrijkste uitgangspunten tijdens het vak Alternative Payment Models van de master Population Health Management van het LUMC/Universiteit Leiden. Tijdens het vak leren studenten meer over het zorgsysteem en de bekostigingsmogelijkheden. Anne-Lou Simonis is één van deze studenten. Voor haar was het vak een eye-opener: “Als student Geneeskunde benader je zorg vooral vanuit het perspectief van de spreekkamer, één-op-één met de patiënt. In deze master leer je een breder perspectief kennen. Meer te weten komen over het zorgsysteem, de financiering en bekostiging specifiek, vond ik heel leerzaam. Ik had aanvankelijk  geen idee dat er alternatieven waren. Om een goede toekomstige zorgprofessional te worden, vond ik het belangrijk om te begrijpen hoe het zorgsysteem werkt en hoe verschillende partijen met elkaar samenwerken. Maar ook hoe zorgprofessionals betaald worden, welke alternatieven hiervoor zijn en wat voor impact dit alles heeft op zorguitkomsten.”

Vragen uit de praktijk

Het vak combineert online onderwijs met een zogeheten on-campusweek. Simonis: “Tijdens de on-campusweek gingen we aan de slag met vraagstukken uit de praktijk waar organisaties op dit moment mee bezig zijn. Je spreekt de opdrachtgevers regelmatig. Dat blijft je wel bij en vond ik ook het leukste onderdeel van het vak.”

Struijs: “De opdrachtgevers praten de studenten tijdens deze week bij over hun bekostigingsvraagstuk. Aan het einde van de week presenteren de studenten hun oplossing voor de  vraag die voorligt. De opdrachtgevers zijn hier ook bij aanwezig. Bij meerdere groepjes is het inmiddels voorgekomen dat ze uitgenodigd zijn om hun presentatie ook op locatie bij de opdrachtgever te komen geven. Of dat de studenten bij de opdrachtgever aangaven dat het misschien helemaal geen bekostigingsvraagstuk was, maar dat de oplossing wellicht ergens ligt. Ik denk dat het goed is dat we niet in een tunnel gaan zitten dat bekostigingshervormingen alles oplossen. Veelal moet je ergens anders ‘zoeken’. Daar sloeg de opdrachtgever van dat groepje behoorlijk op aan.”

Weten van de klok en de klepel

Het gebeurt niet vaak dat (toekomstige) zorgprofessionals leren over alternatieve bekostigingsmodellen. Struijs: “Als de studenten op maandag beginnen, dan hebben de meeste eigenlijk geen idee wat het vak inhoudt. Uiteraard komt dit onderwerp ook voorbij als je Gezondheidseconomie studeert, maar binnen het opleiden van zorgverleners komt dit vakgebied minder aan bod.”, vertelt Struijs.

“Ik heb niet de illusie dat de studenten als ze dit vak hebben gevolgd, dé oplossingen voor alle bekostigingsvraagstukken hebben. Het vak is echt een introductie.”, vertelt Struijs, “Ik denk wel dat als ze straks in een ziekenhuis, bij een gemeente of in een regionale samenwerkingsgroep werken, ze meer van de klok en de klepel weten. Dat ik ergens in hun achterhoofd zit met: het kan ook anders dan hoe het nu gaat. En dat de manier waarop wij bekostigen ook mogelijk kan bijdragen om uitdagingen in de zorg tegen te gaan.”