Zwangerschap en menopauze beïnvloeden risico bij vrouwen op hersenbloedingen

Toen arts-onderzoeker Mariam Ali vorig jaar op zoek was naar een overzichtsartikel naar hersenbloedingen bij vrouwen kon ze dat niet vinden. Niet zo gek, want zo'n artikel bestond op dat moment ook nog niet. Dan doen we het zelf maar, was haar gedachte en onder begeleiding van haar promotor, vasculair neuroloog en hoogleraar Marieke Wermer, begon ze aan het schrijven van een artikel.

Het resultaat verscheen afgelopen donderdag in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Neurology. Daarin schrijven zij over de man-vrouwverschillen bij bloedingen en vaatafwijkingen in de hersenen.

Mag een vrouw persen tijdens de bevalling?

"Een belangrijke conclusie is dat vrouwen over het algemeen een hoger risico hebben op bepaalde soorten hersenbloedingen, vooral naarmate ze ouder worden en tijdens bepaalde fasen van hun leven, zoals zwangerschap en menopauze. Maar we schrijven ook dat er nog heel veel onbekend is. Bijvoorbeeld of een vrouw met een vaatafwijking mag persen tijdens de bevalling. Ons artikel is dus ook echt een 'call to action'", zegt Ali (foto rechts).

Om tot hun bevindingen te komen, zetten de onderzoekers de belangrijkste literatuur over man-vrouwverschillen bij hersenbloedingen op een rij. Daaruit komen verschillende nieuwe inzichten naar voren. Bijvoorbeeld dat hormonen een rol spelen, vooral als het gaat om de afname van oestrogeen tijdens en na de menopauze. "Maar welke rol die hormonen precies spelen en of hormoongebruik rondom de menopauze juist een positieve of negatieve werking heeft, weten we nog niet. Het zijn dat soort gaten in onze kennis die we moeten dichten, willen we de juiste voorlichting en zorg geven aan vrouwen", zegt Wermer.

Vrouwen ondervertegenwoordigd in onderzoeken

Een van de redenen waarom er minder bekend is over hersenbloedingen bij vrouwen dan bij mannen is dat vrouwelijke deelnemers ondervertegenwoordigd zijn in klinische en experimentele onderzoeken. De onderzoekers schrijven die scheve verdeling voornamelijk toe aan het feit dat vrouwen vaker worden uitgesloten, omdat zij gemiddeld op een hogere leeftijd dan mannen hersenbloedingen krijgen en de meeste studies een leeftijdsgrens hebben. Maar waarschijnlijk zijn er meer factoren die een rol spelen. Ook daar is meer onderzoek voor nodig, schrijven de artsen.

Ali: "Hoe meer we weten over hersenbloedingen bij vrouwen, hoe beter zorgverleners rekening kunnen houden met geslachtsspecifieke factoren." Vooral op het gebied van preventie is veel te winnen, ook gezien het feit dat een hersenbloeding nog amper te behandelen is, nadat die heeft plaatsgevonden. "Een beroerte heeft een enorme impact op het leven van zowel patiënten als de omgeving. Mensen houden er de rest van hun leven last van. We moeten ons dus vooral richten op het voorkomen van die hersenbloeding", zegt Wermer (foto rechts).

Meer aandacht voor hersenbloedingen bij vrouwen

De onderzoekers hopen dan ook dat er dankzij hun artikel meer aandacht komt voor hersenbloedingen en vaatafwijkingen in de hersenen bij vrouwen, met als uiteindelijke doel de gezondheidsresultaten bij vrouwen te verbeteren. "Zoals we nu ook zien op het gebied van vrouwencardiologie ", zegt Wermer. "Laten we daar een voorbeeld aan nemen."

Belangrijkste bevindingen uit het artikel:

• Vrouwspecifieke factoren zoals zwangerschap, menopauze, en hormoongebruik verhogen het risico op hersenbloedingen, vooral bij vrouwen met aandoeningen zoals zwangerschapshypertensie (hoge bloeddruk) en (pre)eclampsie (zwangerschapsvergiftiging).
• Vrouwen met caverneuze malformaties (een zeldzame vaatmisvorming) dienen orale anticonceptiva en hormoontherapie te vermijden vanwege een verhoogd risico op hersenbloedingen.
• Het risico op een hersenbloeding bij vaatafwijkingen is relatief laag tijdens de zwangerschap en bevalling, maar internationale richtlijnen ontbreken nog.
• Artsen moeten bij vaatafwijkingen samen met de vrouw de risico's van vaginale bevalling tegen een keizersnede afwegen.
• Er is meer onderzoek nodig naar gender- en etnische aspecten om de man-vrouwverschillen bij hersenbloedingen beter te begrijpen.
• Het vergroten van de inclusie van vrouwen in klinische onderzoeken is essentieel om behandelingen te optimaliseren voor zowel mannen als vrouwen.