“Vrouwen met hartproblemen hebben vaak vage klachten, zoals vermoeidheid of een strakker zittende bh”

De Hartstichting meldt dat er risico’s zijn op hartproblemen waar alleen vrouwen in hun leven mee te maken krijgen. Welke zijn dat?

“Het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen kan verhoogd zijn door aandoeningen tijdens de zwangerschap. Denk aan een hoge bloeddruk of suikerziekte. Daarnaast komen sommige hartziekten vaker voor bij vrouwen, zoals een verminderde werking van de kleine bloedvaten rondom het hart: microvasculaire dysfunctie. Ook wel ‘vrouwenhart’ genoemd. Daarbij kun je pijn op de borst krijgen, net als bij een hartinfarct. Een ander voorbeeld is SCAD, spontane coronaire arteriële dissectie. Bij deze hartziekte ontstaat plotseling een scheur in de kransslagader en kun je een hartinfarct krijgen. Dit overkomt relatief vaak jonge vrouwen.”

Hart- en vaatziekten worden nog steeds te vaak over het hoofd gezien bij vrouwen of later ontdekt. Hoe komt dat?

“Bij een hartinfarct krijgen mensen in het algemeen een drukkend en pijnlijk gevoel op de borst, uitstraling naar de linkerarm en de kaken. Maar bij vrouwen voelt een hartinfarct soms anders. Zij zeggen ‘ik heb het gevoel dat mijn bh-band heel strak wordt aangetrokken’, ‘ik heb pijn tussen mijn schouderbladen’ of ‘ik voel me vermoeid’. Bekend is ook dat vrouwen langer doorlopen bij klachten. Gelukkig krijgen ze op een gegeven moment toch een ‘niet pluis-gevoel’. We zien wel dat ze dan vaker eerst naar de huisarts gaan en niet direct 112 bellen.”

Uit onderzoek blijkt dat veel vrouwen niet weten wat precies hun risico’s zijn en hoe ze hun klachten herkennen. Heb je tips voor vrouwen?

“Het lijkt overdreven, maar als je een hartinfarct vermoedt: altijd 112 bellen. Bij de ambulance werken mensen die er verstand van hebben en graag met je meedenken. Ze komen liever tien keer voor niks dan die ene keer te laat. Verder is zelfeducatie belangrijk: weet wat de symptomen zijn van een hartinfarct bij een vrouw. Die strakker zittende bh. Pijn tussen de schouderbladen. Maar ook je conditie die opeens achteruitgaat. Stel dat je altijd hardloopt en die vijf kilometer opeens niet meer lukt. Dat is een reden om hulp te zoeken. Zo kun je een hartinfarct voor zijn.” 

Vrouwen lopen grotere risico’s in bepaalde levensfases. Bijvoorbeeld na de menopauze en na de zwangerschap. Kun je daar iets over vertellen?

“Na de menopauze - de laatste ongesteldheid - hebben vrouwen een grotere kans op een hartinfarct door slagaderverkalking. Gemiddeld zijn vrouwen in de menopauze als ze 51 jaar zijn. Maar ook vrouwen met een hoge bloeddruk of suikerziekte tijdens de zwangerschap lopen een groter risico. En het risico op SCAD is verhoogd tijdens de zwangerschap. Hormonen hebben duidelijk invloed op het risico op hartproblemen. Vandaar ook het verschil tussen mannen en vrouwen. We hebben allemaal hetzelfde hart, maar de hormoonhuishouding is anders.”

Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen. Wat kunnen vrouwen doen om het risico te verkleinen?

“Sowieso het algemene leefstijladvies volgen: gezond eten, voldoende bewegen en niet roken. Op de website van de Hartstichting vind je allerlei informatie over gezonder leven. Helaas is nog niet alles duidelijk over de invloed van hormonen of ons DNA op het vrouwenhart. Pas als we meer weten, is vrouwgerichte preventie mogelijk. Als je extra risico loopt, kun je wel regelmatig voor controle naar de huisarts gaan. Bijvoorbeeld als je een hoge bloeddruk of suikerziekte had tijdens de zwangerschap. Of als een hartinfarct op jonge leeftijd in je familie voorkomt. Dan moet je vanaf een jaar of vijftig extra opletten.”

Vorig jaar heb jij met collega’s de Women’s Heart Health Clinic opgericht. Wat valt jou op bij patiënten?

“Veel vrouwen komen voor een second opinion en voelden zich ergens anders onbegrepen. Sommigen waren vaker opgenomen met pijn op de borst, maar naar huis gestuurd omdat er geen afwijkingen aan de grote bloedvaten werden gevonden. Ze kregen hooguit medicijnen voor bijvoorbeeld een hoge bloeddruk. Op onze hartcatherisatiekamer kunnen we de werking van de kleine bloedvaten heel precies meten. Hierdoor kunnen wij vrouwen een definitieve diagnose geven. Daardoor krijgen ze rust en voelen ze zich serieus genomen. Daarna helpen wij ze op weg, met medicijnen, maar ook met speciale hartrevalidatie.”

Het LUMC ontwikkelde samen met Basalt een revalidatieprogramma voor vrouwelijke hartpatiënten. Waarom is dat belangrijk?

“Mannen herstellen na een hartinfarct vaak snel. Vrouwen met problemen met de kleine bloedvaten rond het hart worden meestal niet meer de oude. Zij moeten in een revalidatieprogramma andere doelen stellen, zoals leren omgaan met blijvende klachten. Vaak moeten patiënten ook weer vertrouwen krijgen in hun eigen lichaam. Zeker een hartziekte als SCAD overkomt je plotseling. Het treft vaak jonge vrouwen die altijd gezond hebben geleefd. Vrouwen krijgen in het revalidatieprogramma een psycholoog die aandacht heeft voor hun leefsituatie: hoe pak je als vrouw je leven als hartpatiënt weer op.”