Toekenningen voor onderzoek naar erfelijke blindheid, malaria-parasiet, alvleesklierbètacellen en meer
&w=710&h=710)
Toekenningen Leids Universiteits Fonds
Gratama-Stichting/Leids Universiteits Fonds
Toekenning voor nieuw instrument om de rol van elk bacterieel eiwit in de celreorganisatie te begrijpen
Dr. Virginie Stévenin ontvangt € 35.000,- voor haar onderzoek ‘Using micropatterns to determine how pathogens reorganize their host cells’. Sommige bacteriën zijn in staat om de cellen van ons lichaam binnen te dringen. Eenmaal binnen kunnen ze de interne architectuur van de cel reorganiseren om een schuilplaats te creëren die voedsel en bescherming biedt. Hiervoor injecteren bacteriën hun eigen eiwitten in de cel. Omdat veel verschillende bacteriële eiwitten tegelijkertijd worden geïnjecteerd, is het een uitdaging om de individuele rol van elk eiwit te begrijpen. Dit project heeft als doel een nieuw instrument te ontwikkelen dat microscopie, celbiologie en genetische technieken combineert om de rol van elk bacterieel eiwit in de celreorganisatie te begrijpen. Weten hoe bacteriën overleven in gastheercellen zal helpen bij het vinden van nieuwe behandelingen voor infecties.
Onderzoek naar hoe de Plasmodium parasiet het immuunsysteem ontwijkt en reguleert om huidige vaccin malaria te optimaliseren
Dr. Jelte Krol ontvangt € 35.000 voor het onderzoek 'Genetic engineering of malaria vaccine to increase immune cell stimulation'. Om de ernstige infectieziekte malaria tegen te gaan, heeft de malariagroep in het LUMC een vaccin ontwikkeld gebaseerd op de genetisch verzwakte Plasmodium parasiet. Met de LUF/Gratama subsidie wil Krol beter begrijpen hoe de parasiet het immuunsysteem ontwijkt en reguleert. Door middel van DNA-modificaties zal de parasiet zelf kleine eiwitten op verschillende plekken en tijdens verschillende fasen van z’n ontwikkeling aan T-cellen in de lever presenteren. De onderzoekers willen dan vaststellen hoe deze cellen reageren en wanneer ze de parasiet beter kunnen herkennen met als doel om het huidige vaccin te optimaliseren.
Schild-de Groen Fonds
Toekenning voor onderzoek naar de versuikering van darmkankercellen
Dr. Noortje de Haan ontvangt € 35.000 voor haar onderzoek ‘Cracking the Glycan Code of Colorectal Cancer: Towards New Therapeutic Targets’. Alle cellen in het menselijk lichaam zijn bedekt met een laagje suikermoleculen. Deze suikers spelen een belangrijke rol in de communicatie tussen cellen en veranderen wanneer de cellen ziek worden. Ook in de slijmlaag van de darmen zijn deze suikers van groot belang. Met het Schild-de Groen Fonds gaat de Haan een nieuwe techniek ontwikkelen om suikers aan het celoppervlak en in de darmslijmlaag te bestuderen. Met deze nieuwe techniek gaat ze de veranderingen van de suikers in kaart te brengen tijdens het ontstaan van darmkanker.
Van Den Dulk Moermans Fonds
Onderzoek voor beter begrip werking post-transplantatie cyclofosfamide voor kinderen met sikkelcelziekte
Dr. Gertjan Lugthart (Willem-Alexander Kinderziekenhuis) heeft een Van Den Dulk Moermans Fonds beurs van € 35.000 ontvangen voor het project 'EARLY PRIME'. Vaak is voor kinderen met sikkelcelziekte geen perfecte stamceldonor beschikbaar. Dankzij behandeling met post-transplantatie cyclofosfamide kunnen ook kinderen waarvoor geen perfect donor is een stamceltransplantatie krijgen. Deze behandeling wordt 3 dagen na stamceltransplantatie gegeven, maar dan kan met de huidige technieken nog geen onderzoek naar cellen in het bloed worden gedaan. Met nieuwe technieken wil dr. Lugthart het afweersysteem in de eerste twee weken na transplantatie onderzoeken om beter te begrijpen hoe post-transplantatie cyclofosfamide werkt om uiteindelijk meer kinderen te kunnen helpen.
Toekenning subsidie voor onderzoek naar genetisch gehoorverlies
Dr. Winnie van den Boogaard, postdoctoraal onderzoeker in de onderzoeksgroep van dr. Heiko Locher, ontvangt € 35.000 voor haar onderzoek 'Modelling genetic inner ear hearing loss: development of hiPSC-derived inner ear organoids harboring GJB2 mutations'. Gehoorverlies kan worden veroorzaakt door veranderingen in een persoons DNA. Een veelvoorkomende genetische verandering treedt op in het gap junction protein-beta 2 (GJB2) gen. Het hieruit-resulterende eiwit vormt kanalen tussen cellen waardoor moleculen getransporteerd kunnen worden tussen cellen in het binnenoor, dat bestaat uit het gehoor- en evenwichtsorgaan. Uitwisseling van deze moleculen is belangrijk voor het normaal functioneren van het binnenoor. De subsidie zal worden gebruikt voor de ontwikkeling van binnenoor-organoïden, een kweekmodel van het binnenoor in het laboratorium, om de verschillen tussen gezonde en cellen met mutaties in GJB2 in kaart te brengen.
Meer objectieve en reproduceerbare diagnostische criteria voor zeldzame bottumoren met kunstmatige intelligentie
Suk Wai Lam ontvangt € 35.000 voor onderzoek naar betere diagnostische criteria voor zeldzame bottumoren. Osteofibreuze dysplasie (OFD), OFD-like adamantinoom en klassiek adamantinoom vormen een groep uiterst zeldzame bottumoren met een divers klinisch beloop. De uiteindelijke diagnose wordt gesteld door de patholoog op basis van de microscopische omvang van epitheliale elementen, die het microscopische kenmerk van deze tumoren zijn. Echter, de variabele interpretatie van de huidige criteria vormt een van de grootste problemen bij de behandeling van deze tumoren. Daarom is het doel van dit onderzoek om meer objectieve en reproduceerbare diagnostische criteria vast te stellen met behulp van kunstmatige intelligentie (AI), waardoor de nauwkeurigheid wordt vergroot en de subjectiviteit bij de diagnose wordt verminderd.
Dr. F.F. Hofman Fonds
Toekenning voor onderzoek naar de rol van cellen genaamd fibroblasten in de vorming van fistels
Bram van Os ontvangt € 35.000 voor het onderzoek 'Unraveling the Interplay: Investigating the Role of Fibroblasts in the Pathogenesis of Crohn's Disease Fistulas to find novel Therapeutic Interventions'. In Nederland hebben bijna 50.000 mensen de ziekte van Crohn, waarbij de darmen chronisch ontstoken zijn. Deze mensen hebben last van diarree, buikpijn, bloedarmoede en zijn vaak erg vermoeid. Een van de meest ingrijpende problemen bij deze patiënten is het ontstaan van fistels, kanaaltjes van bijvoorbeeld de darm naar de huid. Deze fistels raken ontstoken, kunnen veel pijn veroorzaken en zijn lastig te behandelen. De behandeling wordt ver vermoeilijkt omdat we eigenlijk nog niet goed weten hoe fistels ontstaan. Met deze subsidie kunnen Van Os en collega's de rol van cellen genaamd fibroblasten in de vorming van fistels onderzoeken, met de hoop hier uiteindelijk een betere behandeling voor te vinden.
Sociaal vaardigere MDL-artsen dankzij de endoscopieverpleegkundige
Tijdens de opleiding tot Maag-Darm-Leverarts (MDL) is ontwikkeling van sociale vaardigheden zoals goede communicatie en leiderschap essentieel. Deze vaardigheden ontwikkelt een MDL-arts deels op de endoscopiekamer, waar de endoscopieverpleegkundige tijdens het gehele onderzoek de arts bijstaat en observeert. Hoewel endoscopieverpleegkundigen dé aangewezen personen lijken om de social skills te beoordelen, hebben zij binnen de MDL-opleiding nog geen officiële rol. Door endoscopieverpleegkundigen actief te betrekken in de MDL-opleiding moet dit project leiden tot verbeterde (feedback op) sociale vaardigheden van toekomstige MDL-artsen. Met de subsidie van het dr. F.F. Hofmanfonds kan dr. Seng Liem samen met Petra Vuijst-Meijer, Robert Mousset en dr. Alexandra Langers, dit unieke project opzetten in het Isala en het LUMC. Het project heeft hiervoor € 35.000 ontvangen.
Leids Universiteits Fonds
Toekenning voor verbeteren onderzoek naar het niet-coderende genoom met ‘single-cell’ technologie
Jorian Sepers ontvangt € 25.000 voor zijn onderzoek ‘Unraveling the 'dark' genome using single-cell technology’. Eiwitten zijn essentieel voor alle cellulaire processen en zijn gecodeerd in ons genoom als genen. Echter, minder dan 2% van ons DNA codeert daadwerkelijk voor eiwitten. In het zogeheten 'niet-coderende' genoom bevindt zich belangrijke informatie voor de regulatie van het genoom en de genen, wat vergaande implicaties heeft voor de ontwikkeling van ziektes. Met steun van het Leids Universiteits Fonds wil Sepers het onderzoek naar het niet-coderende genoom verbeteren met behulp van zogeheten ‘single-cell’ technologie. Hiermee kunnen relevante elementen in het niet-coderende genoom worden ontdekt en biedt het meer inzicht in hun rol op cellulair niveau. Op deze manier kunnen we het niet-coderende genoom beter begrijpen en klinische toepassingen voor dit deel van het genoom ontwikkelen.
De ontwikkeling van natural killer cellen ontmaskerd
Janine Melsen ontvangt € 34.233 voor onderzoek naar de ontwikkeling van natural killer (NK) cellen. Dit zijn witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen bij de afweer tegen virussen en tumoren. Jarenlang werd gedacht dat ze ontwikkelen in het beenmerg, echter hebben we nu aanwijzingen dat de NK cellen ontwikkelen in tonsillen (amandelen) en de thymus (zwezerik). Daarom zullen we onderzoeken welke voorloper cel vanuit het beenmerg naar die weefsels reist, welke interacties nodig zijn om een NK cel te worden, en waar precies in het weefsel de ontwikkeling plaatsvindt. Melsen doet onderzoek binnen de afdeling immunologie, onderzoeksgroep van Frank Staal en het lab voor pediatrische immunologie (Willem-Alexander Kinderziekenhuis).
Lees hier meer over de LUF-toekenningen.
ZonMw-subsidie voor project alternatieve bekostiging van palliatieve zorg voor patiënten met een hersentumor
Dit project wordt geleid door dr. Johan Koekoek en de afdeling neurologie in nauwe samenwerking met huisartsen en zorgverzekeraars in de regio, het Expertisecentrum Palliatieve Zorg (EPZ) en het Expertisecentrum BUNDLE voor Alternatieve Bekostiging in de Zorg. Patiënten met een glioom (kwaadaardige hersentumor) hebben zowel kanker als een hersenziekte, waarbij de overleving beperkt is en de ziekte gepaard gaat met vele neurologische symptomen. Om de kwaliteit van leven voor deze patiënten zo goed mogelijk te houden is optimale samenwerking tussen zorgverleners in de eerste en tweede lijn van groot belang. De huidige financiering van de zorg voor patiënten met een glioom belemmert optimale transmurale samenwerking tussen zorgverleners. Doel van het project is om de zorg voor patiënten met een glioom anders te gaan financieren door middel van een alternatief bekostigingsmodel. Bij alternatieve bekostiging wordt gekeken of andere vormen van financiering van de zorg mogelijk zijn dan de standaard financiering per verrichting. Hierbij wordt gestreefd naar meer bekostigen op zorguitkomsten en minder op zorgproductie. Dit moet ertoe leiden dat de kwaliteit van zorg wordt verbeterd en concreet -in geval van dit project- vanaf diagnose meer patiënten proactieve zorgplanning en tijdige palliatieve zorg gaan ontvangen.
Moleculaire mechanismen beter begrijpen die ten grondslag liggen aan de reactie op metabole stress
Bij type 1-diabetes zijn alvleesklierbètacellen altijd beschreven als slachtoffer van het immuunsysteem, maar recente onderzoeken hebben bevestigd dat bètacellen actief deelnemen aan hun eigen vernietiging. De onlangs gerapporteerde associatie tussen een hogere lichaamsmassa en een verhoogd risico op het ontwikkelen van T1D suggereert een metabole component in de ontwikkeling van auto-immuniteit van eilandjes, wat impliceert dat mitochondriën van bètacellen een rol zouden kunnen spelen in het uitlokken van het immuunsysteem. In dit 2-jarige project, gesteund met $500.000 door de JDRF (Juvenile Diabetes Research Foundation), zullen dr. Arnaud Zaldumbide en collega's de invloed van metabole verstoring op mitochondriadisfunctie bepalen om genetische en farmacologische interventies te ontwerpen om de cellulaire homeostase te herstellen. Door de moleculaire mechanismen te begrijpen die ten grondslag liggen aan de reactie op metabole stress, willen we de weg vrijmaken voor nieuwe therapeutische strategieën, waaronder regeneratieve geneeskunde en bètacelvervangingstherapie.
Toewijzingen Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Het ontrafelen van de groeiende ubiquitine code
Dr. Gerbrand van der Heden van Noort ontvangt € 360.000,- voor onderzoek naar ubiquitine. Signaal eiwitten spelen een belangrijke rol in het oplossen van problemen, zoals infectie of DNA schade, in de cel. Eén van die signalen wordt teweeg gebracht door een klein eiwit genaamd ubiquitine. Het is recent gebleken dat ubiquitine in veel meer processen is betrokken dan tot nu toe bekend was en ook op een andere manier dan altijd voor mogelijk werd gehouden. Wij gaan met behulp van nieuw te ontwikkelen chemisch gereedschap onderzoeken hoe dit nu precies werkt, welke enzymen daarbij betrokken zijn en hoe de cel onderscheidt kan maken tussen al die verschillende signalen
Lees meer op de website van NWO.
Aanschouw het gevecht om het DNA-uiteinde
DNA-dubbelstrengsbreuken zijn gevaarlijke beschadigingen in het genoom die goed hersteld moeten worden om genoomstabiliteit te waarborgen en ziektes zoals kanker te voorkomen. Onze cellen hebben meerdere manieren om zo'n breuk te herstellen en deze processen verschillen in hun efficiëntie en nauwkeurigheid. Dr. Sylvie Noordemeer bestudeert in haar project hoe de cel beslist welk herstelmechanisme geactiveerd dient te worden door de reparatieprocessen te volgen in levende cellen en de effecten van de reparaties op genomische stabiliteit te bestuderen. Dit doet ze met innovatieve microscopie en next generation sequencing-technieken.
Onderzoek naar erfelijke blindheid met donatie van Oogfonds
In een inspirerende samenkomst van patiënten, onderzoekers, donateurs en bedrijven bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), werd op woensdag 1 mei een belangrijke stap gezet in de strijd tegen de erfelijke oogziekte van Leber en erfelijke blindheid. Dankzij een indrukwekkende donatie van € 245.000 door het Oogfonds kan het onderzoek naar de reparatie van DNA-fouten die de ziekte van Leber veroorzaken van start. Zonder de gezamenlijke inspanningen van een aantal zeer betrokken Leber-patiënten, hun naasten, donateurs, bedrijven en stichtingen het afgelopen jaar was deze start niet mogelijk geweest.