Inenting met 'kreupele' parasieten biedt betere bescherming tegen malaria

Malaria is een tropische ziekte. De ziekte wordt veroorzaakt door een steek van de malariamug die besmet is met een parasiet. Wereldwijd krijgen jaarlijks bijna 250 miljoen mensen malaria. Daarmee is malaria de meest voorkomende parasitaire ziekte. Jaarlijks sterven meer dan 600.000 slachtoffers aan malaria, waaronder voornamelijk kinderen onder de vijf jaar.

Er zijn al twee malariavaccins. Beide maken gebruik van een stukje van een eiwit afkomstig van de malariaparasiet. Alleen bieden deze vaccins slechts een beperkte bescherming tegen malaria: een derde tot driekwart van alle malariagevallen wordt hierdoor voorkomen. Bovendien neemt het effect van het vaccin binnen één tot drie jaar sterk af. Er is dus dringend behoefte aan een vaccin dat een hoge mate van bescherming biedt. Het idee is dat er een bredere en langere bescherming kan ontstaan wanneer het afweersysteem niet wordt getraind met slechts één eiwitstukje, maar met de hele parasiet. 

Kreupele parasiet

Onderzoekers van het Radboudumc en LUMC hebben deze theorie succesvol getest. Om te voorkomen dat mensen ziek worden van deze manier van vaccineren, hebben de onderzoekers de parasiet eerst genetisch verzwakt.

Meta Roestenberg, hoogleraar Vaccinologie van het LUMC: "In de malariaparasiet hebben we een belangrijk gen verwijderd, waardoor deze parasiet mensen nog wel infecteert maar ze niet ziek kan maken. Deze kreupele parasieten worden via een muggenbeet toegediend en bereiken zoals gewoonlijk de lever. Maar door het uitgeschakelde gen kan de parasiet niet verder ontwikkelen in de lever en daardoor niet meer in de bloedbaan terecht komen, en dus ook geen ziekteverschijnselen veroorzaken. Intussen ontstaat in de lever door deze kreupele parasiet wel een sterke afweerreactie, die de persoon in de toekomst kan beschermen tegen een echte malaria infectie. Dat was althans de theorie."

Goede bescherming

De onderzoekers hebben de kreupele parasiet (GA2) bij gezonde vrijwilligers getest. De resultaten zijn nu gepubliceerd in NEJM. Matthew McCall, klinisch microbioloog in het Radboudumc: "Drie keer werden de vrijwilligers gebeten door vijftig muggen met de kreupele GA2- parasiet om hun afweer te trainen. Daarna werden ze met een echt ziekmakende parasiet geïnfecteerd. Acht van de negen vrijwilligers bleken een goede bescherming te hebben ontwikkeld en kregen geen malaria. Ter vergelijking werden acht vrijwilligers ingeënt met een eerder ontwikkelde kreupele parasiet: GA1. Na blootstelling hieraan had slechts één van de acht vrijwilligers bescherming opgebouwd tegen echte malaria. Kortom, de test met onze nieuwe kreupele GA2-parasiet presteert heel goed. We zijn van plan om de inenting met soortgelijke GA2 parasieten nu in real life te gaan testen."