Eerste longkankerpatiënt krijgt infuus met miljarden eigen afweercellen

“De eerste patiënt die het infuus krijgt, is een 69-jarige vrouw met uitgezaaide longkanker”, vertelt longarts Laurie Steinbusch. “De dokters in het Alrijne Ziekenhuis verwezen haar in oktober 2022 naar mij door. De vrouw had uitzaaiingen in de hersenen, botten, lever en alvleesklier. In haar tumorweefsel vond ik een zogenaamde ‘biomarker’, die voorspelt dat immuuntherapie kan aanslaan bij kankerpatiënten. Daarom had ik goede hoop dat immuuntherapie haar zou helpen.

“In november 2022 startte ze met de immuuntherapie in combinatie met chemo. Kortgezegd krijg je bij immuuntherapie medicijnen die je eigen afweercellen stimuleren de kankercellen te herkennen en aan te vallen. In het begin leek deze therapie aan te slaan. Maar na een halfjaar zag ik dat de tumor in bepaalde delen van haar lichaam weer groeide. Daarom moesten we nadenken over een nieuwe behandeling.

Actief dagelijks leven

“De vrouw wilde heel graag elke nieuwe behandeling uitproberen. Haar conditie was goed en ze leidde nog een actief leven. Ze had een ernstige ziekte, maar die had volgens haarzelf nog weinig invloed op de kwaliteit van leven. Daarom besloot ze eind vorig jaar als ‘eerste patiënt’ mee te doen met onze TIL-studie.

“De TIL-therapie is een vorm van immuuntherapie, gericht op het versterken van de weerstand. TIL staat voor ‘tumorinfiltrerende lymfocyten’. Deze lymfocyten, ook wel T-cellen, zijn witte bloedcellen die we uit een tumor van de patiënt halen. Het zijn afweercellen die vechten tegen lichaamsvreemde stoffen, zoals virussen en bacteriën, maar ook tumoren.”

Tumor uit lymfeklier

“Half december haalde de chirurg een stuk tumor uit het lichaam van onze eerste patiënt. Zo'n ingreep is best ingrijpend. Daarom kiest de chirurg altijd de minst risicovolle plek in het lichaam. Bij deze vrouw waren dat de vergrote lymfeklieren met uitzaaiingen achter het borstbeen, tussen de longen in. De chirurg kon met één sneetje een stukje tumor weghalen. De patiënt mocht na een dagopname weer naar huis.

“Een laborant nam het stukje tumor mee uit de operatiekamer en bracht dit direct naar het LUMC-laboratorium. Daar haalden ze de T-cellen uit de tumor van onze longkankerpatiënt. In het laboratorium kweekten ze de T-cellen van de vrouw op tot grote aantallen onder omstandigheden die de cellen ook sterker maakten. Zo ontstond in een week of zes een persoonlijk geneesmiddel met miljarden T-cellen die kankercellen kunnen opruimen.

Eerste infuus

“Tijdens die ‘kweek-weken’ bereidde ik de vrouw voor op het terugkrijgen van de miljarden eigen afweercellen. Ze kreeg een vorm van chemotherapie die in vergelijking met andere TIL-studies veel lichter is. Daarmee kun je bestaande afweercellen kapotmaken en zo ruimte maken voor nieuwe. De chemo kan de gebruikelijke bijwerkingen hebben zoals haarverlies, last van de zenuwen en vermoeidheid.

“Na twee chemo’s kreeg de vrouw op 8 februari haar eerste infuus met lichaamseigen T-cellen. De verpleegkundige onderzocht vooraf haar bloed en maakte een hartfilmpje. De patiënt lag daarna in een comfortabele stoel ongeveer een uur aan het infuus. Na het infuus mocht ze meteen weer naar huis.

Behandeling klaar

“Het gaat tot nu toe goed met de vrouw. Het infuus had geen bijwerkingen. Ze krijgt nu nog één keer een chemo. Drie weken na het eerste infuus krijgt ze een tweede. Met het idee: hoe meer afweercellen, des te beter. Daarna is de behandeling klaar en is het afwachten. Twee weken na het tweede infuus maken we een scan van haar lichaam. Dan kunnen we zien of de tumoren even groot blijven, of misschien zelfs kleiner zijn geworden.

“Bij uitgezaaide longkanker is er meestal geen kans op genezing. Met alle therapieën proberen we de groei van tumoren te stoppen. Als immuuntherapie niet werkt, hoop ik dat de TIL-therapie de oplossing is. Ons afweersysteem heeft een geheugenfunctie. Dat betekent dat witte bloedcellen steeds blijven reageren tegen een specifieke bacterie of virus, of een tumor. Dus ik verwacht dat de ‘legers van T-cellen’ de kanker lang kunnen afremmen. Dan kan iemand zoals onze actieve 69-jarige longkankerpatiënt langer van het leven genieten.”