Fitter in de nacht

Alles heeft een ritme

Voeding bepaalt in grote mate hoe fit je je voelt en verdient extra aandacht in de nacht. Het lichaam is namelijk niet gemaakt om ’s nachts voedingsstoffen te verwerken. Om te beginnen staat alles in het maagdarmstelsel op een laag pitje. Vandaar dat nachtwerkers vaak een opgeblazen gevoel hebben of misselijkheid en buikpijn ervaren wanneer ze tijdens hun dienst eten. Daarbovenop komt dat het lichaam zo is ingericht dat het de hersenen te allen tijden van voldoende suikers kan blijven voorzien. In de nacht betekent dit onder meer dat de opname van suikers door vet- en spierweefsel ingeperkt wordt. Kortom, wanneer je eet in de nacht blijven suikers langer in de bloedbaan hangen. Hoge of sterk fluctuerende suikerspiegels maken je moe en kunnen daarnaast schade veroorzaken aan de vaatwand. Dit is waarschijnlijk een van de aspecten die bijdraagt aan het vaker voorkomen van diabetes en hart- en vaatziekten bij nachtwerkers.

(on)gezond nachtwerk

In 2017 adviseerde de Gezondheidsraad in een rapport aan de minister van SZW dat nachtwerk bewezen gezondheidsrisico’s kent en daar waar mogelijk beperkt moet worden. Het is dus goed om je af te vragen of het echt nodig is dat het pakketje dat je vandaag besteld hebt, morgen al in huis is. Aan de andere kant is en blijft nachtwerk in de gezondheidszorg natuurlijk onvermijdelijk. De vraag blijft daarom: hoe kunnen we de gezondheidseffecten van nachtwerk beperken? Wat het onderzoek lastig maakt, is dat diabetes en hart- en vaatziekten veelvoorkomende aandoeningen zijn en de ontwikkeling ervan jaren duurt. Daarom bootsen we nachtwerk na in het laboratorium. In een onderzoek (mogelijk gemaakt door de Hartstichting) toonden we aan dat het beperken van de tijd waarbinnen je eet, het zogenaamde ‘time-restricted eating’, helpt om de ontwikkeling van slagaderverkalking als onderliggend probleem van hart- en vaatziekten tegen te gaan.

En ik dan?

Een hele logische vraag, maar precies die vraag is ontzettend lastig te beantwoorden. Misschien juist wel omdat het menselijk lichaam niet gemaakt is om ’s nachts te werken, is het dat ieder persoon er zo anders op reageert. De een kan helemaal geen eten verdragen terwijl de ander juist veel meer trek heeft tijdens de nachtdienst. Meer onderzoek op individueel niveau is dus nodig. En tot we zover zijn, zou mijn advies zijn om te experimenteren waar jij je het meest fit bij voelt tijdens én na je nachtdiensten. Dat is namelijk toch vaak een goede voorspellende factor.

En waar moet je dan mee beginnen? Over het algemeen zijn eiwitrijke maaltijden aan te raden en suikers enkel in de vorm van zetmeel als energiebron. En probeer in plaats van koffie of thee eens een powernap om op te laden. In het LUMC staan er in ieder geval meerdere powernap pods verspreid over de afdelingen. Goede nacht!

Sander Kooijman is wetenschappelijk onderzoeker aan de hoofdafdeling Interne Geneeskunde, sectie Endocrinologie. Zijn onderzoeksteam richt zicht op het voorkomen en behandelen van obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten en heeft speciale aandacht voor de rol die dag- en nachtritmes daarin spelen.