Bindweefselcellen in vroege vormen darmkanker bieden aanknopingspunten betere patiëntselectie voor belastende darmoperaties

Sinds de invoering van het bevolkingsonderzoek dikke darmkanker in 2014 worden in toenemende mate vroege vormen van darmkanker, zogenaamde T1 colorectaal carcinomen (T1CRCs), ontdekt. De behandeling van patiënten met T1CRC is echter complex. Dit is omdat deze tumoren ondanks het vroege stadium al wel in staat zijn uit te zaaien buiten de darmwand, bijvoorbeeld naar de lymfeklieren. Als dat het geval is, is een plaatselijke en darm-sparende verwijdering van de tumor niet afdoende. Er moet dan aanvullend een grote darmoperatie worden gedaan.

Onnodige operaties verminderen

Momenteel valt lastig te bepalen welke patiënten uitgezaaide T1CRC hebben en dus baat hebben bij een operatie. De uitzaaiingen zijn namelijk niet goed zichtbaar vanuit de binnenkant van de darm of op een scan. In de huidige praktijk wordt de kans op uitzaaiingen ingeschat op basis van een aantal microscopische kenmerken van de tumor. Maar deze inschatting is verre van nauwkeurig: ruim 80% van de geopereerde patiënten blijkt achteraf geen uitzaaiingen te hebben én dus geen operatie nodig te hebben gehad.

Om het aantal onnodige operaties te verminderen, is er eerst gekeken of andere al bestaande voorspellers voor uitzaaiingen in gevorderde darmkanker ook van waarde kunnen zijn in T1CRCs. “Maar wij, net als een aantal andere collega-onderzoekers, zagen dat deze voorspellers niet goed werkten in vroege darmkankers. Het leek erop alsof vroege en gevorderde darmkankers biologisch van elkaar verschilden, ondanks dat het wel dezelfde soort kanker betrof”, aldus Richard Dang, onderzoeker van de afdeling Maag-, Darm- en Leverziekten van het LUMC.

Omgeving van darmkankercellen bepalend

“Deze resultaten deden ons besluiten een stapje terug te doen en eerst de biologie van T1CRCs beter te begrijpen”, zegt Luuk Hawinkels, hoofd van het onderzoekslaboratorium van de Maag-, Darm- en Leverziekten van het LUMC en oprichter van het Stroma Research Center Leiden. “Uit eerder onderzoek naar darmkankerbiologie in het algemeen is gebleken dat niet de kankercellen zelf, maar de omgeving van deze cellen bepalend kan zijn voor hoe een tumor zich gedraagt. Deze omgeving wordt ook wel het tumor-stroma genoemd en bestaat voornamelijk uit bindweefselcellen, zogenaamde tumor-geassocieerde fibroblasten (CAFs). Vandaar dat we in ons net gepubliceerde onderzoek hoofdzakelijk hebben gekeken naar de functies van dit type cellen in T1CRCs.”

De LUMC-wetenschappers ontdekten dat CAFs in vroege darmkankers ook al kunnen bijdragen aan het ingroeien en verspreiden van kankercellen, net zoals CAFs in gevorderde darmkankers. “Het bijzondere hieraan is dat ‘vroege’ CAFs dat op hun eigen, unieke manier doen”, vertelt Dang. “Deze biologische verschillen tussen ‘vroege’ en ‘gevorderde’ CAFs zijn mogelijk ook de reden waarom bepaalde voorspellers wel werken in gevorderde, maar niet in vroege darmkankers.”

Meer onderzoek nodig

Ondanks de veelbelovende resultaten is er nog wel meer onderzoek nodig voordat het aantal darmoperaties voor T1CRCs kan worden teruggedrongen. Hawinkels: “CAFs zijn namelijk niet één entiteit, maar bestaan uit allerlei verschillende subtypes. Momenteel onderzoeken we met geavanceerde technieken welke CAF-subtypes precies verantwoordelijk zijn voor het laten ingroeien en verspreiden van kankercellen. Als we dat stukje van de puzzel ook weten te ontrafelen, dan kunnen we betere voorspellers voor uitzaaiingen ontwikkelen en hoeven er hopelijk minder patiënten met T1CRC een belastende darmoperatie te ondergaan.” 

Het volledige artikel is te lezen via deze link.