Bijna 3 miljoen euro KWF-subsidie voor onderzoekers in het LUMC

De toegekende onderzoeken zijn het resultaat van de eerste KWF-financieringsronde van 2023. Komende tijd investeert KWF een totaalbedrag van 13,9 miljoen euro in 19 verschillende onderzoeken. Alle toegekende LUMC-studies gaan dit jaar van start. De onderzoeksprojecten staan hieronder uitgelicht.

Betere diagnose, prognose en behandeling van patiënten met acute leukemie

LUMC-onderzoekers prof. dr. Hendrik Veelken en dr. Marieke Griffioen (Hematologie), dr. ir. Erik van den Akker (Biomedical Data Sciences) en dr. Jeroen Laros (Humane Genetica) ontvangen van het KWF een bedrag van bijna 850.000 euro om samen met onderzoekers in het Radboudumc en ErasmusMC de diagnose van acute leukemie te verbeteren. Dit willen zij doen door in de leukemiecellen met RNA-Seq genetische afwijkingen en genexpressie profielen te meten. Dit is belangrijk om verschillende typen acute leukemie goed te kunnen onderscheiden waardoor de prognose en behandeling beter kan worden afgestemd op de patiënt.

Met financiële steun van de LUMC vrije beleidsruimte is een diagnostische test ontwikkeld om met RNA-Seq genetische afwijkingen te meten in acute myeloïde leukemie. Deze methode is in 2020 in de routine diagnostiek van de afdeling Hematologie geïmplementeerd.

Het doel van het KWF-onderzoek is om de methode te verbeteren door meer genetische afwijkingen en ook genexpressie profielen te meten en de test uit te breiden naar alle vormen van acute leukemie. De methode zal ook beschikbaar worden voor andere diagnostische laboratoria, waardoor het een belangrijke bijdrage zal leveren aan een betere behandeling van patiënten met acute leukemie binnen en buiten Nederland.

Minder chemotherapie voor ouderen met uitgezaaide darmkanker

Patiënten met uitgezaaide darmkanker die niet meer beter worden krijgen vaak chemotherapie om de ziekte af te remmen en klachten te verminderen. Dit wordt ook wel palliatieve behandeling genoemd. Ruim de helft van deze patiënten is ouder dan 70 jaar. Bij de behandeling hebben zij vaker en meer last van de behandeling, waardoor ze eerder moeten stoppen. Hierdoor werkt de behandeling minder goed. 

Dr. Nienke de Glas en prof. dr. Johanneke Portielje hebben 813.470,64 euro gekregen om te onderzoeken of het verantwoord is om ouderen een verlaagde dosering (25 procent van de normale hoeveelheid) te geven. Als dat net zo goed werkt en minder ernstige bijwerkingen geeft, neemt de kwaliteit van leven toe. Door afname van bijwerkingen daalt bovendien het aantal ziekenhuisopnames. 

Patiënten voorbereiden op stamcel- en immuunceltherapie

Om stamcel- en immuunceltherapie tegen kanker zo goed mogelijk te laten werken wordt het lichaam van de patiënt voor de start van de behandeling ontdaan van alle eigen immuuncellen. Hierdoor krijgen nieuwe immuuncellen de beste kans om hun werk goed te doen. Om de oude immuuncellen te doden wordt vaak chemotherapie en/of antilichaam gemedieerde depletie toegepast. Beide methodes werken wel, maar zijn niet optimaal voor de patiënt. De therapeutische antistoffen blijven bijvoorbeeld vaak te lang in het lichaam zitten.

Voor het project Hit and Run heeft prof. dr. Leendert Trouw van de afdeling Immunologie 559.545 euro gekregen om een nieuwe methode te ontwikkelen om ‘antilichaam gemedieerde depletie’ effectiever en sneller te maken. Het drie jaar durende project heeft als doel om de voorbehandeling van patiënten efficiënter en minder belastend te maken. Daardoor kan de kans op een succesvolle uitkomst na stamceltransplantatie en celtherapie worden vergroot. Het onderzoeksproject wordt uitgevoerd in samenwerking met prof. dr. Arjan Lankester en prof. dr. Paul Parren.

Een vernieuwende methode voor biomarkeranalyse bij patiënten met alvleesklierkanker

Bij patiënten met agressieve alvleesklierkanker is een chirurgische behandeling nodig. Om de tumor volledig te verwijderen moet de chirurg onderscheid kunnen maken tussen tumor- en gezond weefsel. Fluorescentie-geleide chirurgie kan daarbij helpen. De fluorescente stof (SGM-101) wordt via een infuus toegediend in de bloedbaan en bindt zich aan tumorcellen. Als de chirurg tijdens de operatie met een speciale camera kijkt, ziet hij of zij de fluorescente stof oplichten. Daardoor is het makkelijker om de tumor op te sporen en helemaal te verwijderen.

De onderzoeksgroep van Alexander Vahrmeijer heeft 489.767,70 euro gekregen om verder onderzoek te doen naar de werking van de stof SGM-101 bij patiënten die voor de operatie bestraling en/of chemotherapie hebben gehad. Binnen de groep werken Sven Mieog, Bert Bonsing, Martijn van Dam en Vahrmeijer van de afdeling Heelkunde samen met Agustin Enciso Martinez en Peter ten Dijke van de afdeling Cel- en Chemische Biologie.

Door het effect van de behandeling is het bij deze patiënten vaak nog lastig om onderscheid te maken tussen tumor- en gezond weefsel. In samenwerking met Ten Dijke en Enciso Martinez wordt gekeken naar welke mogelijkheden de stof ‘SGM-101’ biedt bij nieuwe methoden om onderzoek uit te voeren naar het gebruik van ziektemarkers (biomarkers) voor (alvleesklier)kanker. Het gaat hierbij om het detecteren van zeer kleine tumorfragmenten, Tumor-derived Extracellular Vesicles, die in de toekomst mogelijk gebruikt kunnen worden voor vroege detectie en monitoring van kanker en de behandeling van kanker.

Het bericht over de hele KWF-subsidieronde is te lezen op de website van KWF Kankerbestrijding.