Preventie begint tijdens de zwangerschap
Met het hele team van de POP-poli, een samenwerking van de afdelingen Verloskunde, Kindergeneeskunde en Psychiatrie, hadden we de aanstaande moeder geholpen te stoppen met drugsgebruik. Uiteindelijk werd er een dochter geboren die het, na een wat moeizame start, uiteindelijk goed was gaan doen. Dachten we. Want nu, enkele jaren verder, vertelde de moeder dat haar dochter een heel lief kind is, maar ook ernstige gedragsproblemen heeft.
Problemen later in leven
De laatste jaren komen er steeds meer onderzoeksresultaten beschikbaar over de langetermijngevolgen van drugsgebruik tijdens de zwangerschap. Deze zwangerschappen verlopen meer gecompliceerd, er zijn meer miskramen, het geboortegewicht is lager en de baby’s hebben het direct na de geboorte moeilijker. Zoveel was al wel bekend. Maar nu wordt steeds duidelijker dat er ook meer problemen optreden als de kinderen ouder zijn: in gedrag, en ook in de emotionele en cognitieve ontwikkeling. De ontwikkeling van de hersenen en het functioneren van de kinderen lijkt verstoord geraakt. Wat de consequenties zijn op de volwassenenleeftijd kunnen we nog niet goed zeggen, maar we kunnen ons er wel iets bij voorstellen. Want ontwikkelingsstoornissen van de hersenen op jonge leeftijd blijven meestal ook op latere leeftijd problemen geven. Dat weten we bijvoorbeeld van overmatig alcoholgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap. De kinderen die geboren worden met een zogenaamd ‘foetaal alcohol syndroom’ hebben beschadigde hersenen en blijven daar hun hele leven lang de gevolgen van ervaren. Ze hebben een veel lager IQ, gedrags- en emotionele stoornissen en motorische problemen.
Geen drugs bij zwangerschap
Tegenwoordig is er steeds meer aandacht voor preventie. Zorg voor voldoende lichaamsbeweging, eet gezond, matig het alcoholgebruik en stop met roken. Op allerlei plekken en momenten wordt je attentie hiervoor gevraagd. Deze maand oktober is landelijk zelfs tot ‘stoptober’ uitgeroepen, met extra aandacht en hulp voor het stoppen met nicotinegebruik. En in het Integraal Zorgakkoord is een aparte paragraaf aan ‘Preventie en leefstijl’ gewijd. Het wordt dus ook belangrijk gevonden door de overheid, minister en andere instanties die dit zorgakkoord onderschrijven.
Voor vrouwen die zwanger zijn richt de aandacht van preventie zich tot nu toe vooral op nicotine, alcohol en voeding. De focus ligt dan met name op de kortetermijneffecten: minder gecompliceerde zwangerschappen en bevallingen, een gezond geboortegewicht en een goede start. Er komen steeds meer aanwijzingen dat ook de langetermijneffecten gunstiger zijn: een betere gezondheid op volwassen leeftijd. Het zou de moeite waard zijn om in de preventieprogramma’s en informatie voor zwangeren ook een duidelijk advies over het gebruik van drugs op te nemen: geen drugs gebruiken bij zwangerschap of zwangerschapswens. Ook geen partydrugs of drugs voor recreatief gebruik (wat dat ook moge betekenen). En ook geen jointjes, wiet en hasj, want ook die bevatten stoffen die invloed hebben op de ontwikkeling van de hersenen van de ongeboren baby.
Blijven helpen
Misschien maak ik met deze uitspraken geen vrienden. Maar de uitspraken van jongeren die een moeder hadden die in de zwangerschap middelen gebruikte, en die daar nu nog steeds hinder van ondervinden, motiveren het hele team om aanstaande moeders te blijven ondersteunen om te stoppen. Misschien hadden we dat bij de moeder uit de inleiding nog eerder moeten doen.