Positieve gezondheid: wat is het en hoe meet je het?

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kwam niet zo lang geleden met een bredere benadering van gezondheid. In een landelijk nota stond dat er meer aandacht nodig is voor de persoonlijke context van burgers. “Denk dan aan de mate waarin mensen zich een gezonde leefstijl kunnen veroorloven of zich veerkrachtig genoeg voelen om hun eigen gezondheid te beïnvloeden”, licht Brian Doornenbal, postdoc bij de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde, toe. 

Vooruitstrevend gedachtegoed

Deze bredere blik op gezondheid gaat uit van Positieve Gezondheid, een benadering die gezondheid opdeelt in zes dimensies: mentaal welbevinden, meedoen in de maatschappij, zinvol leven, lichaamsfuncties, dagelijks functioneren en kwaliteit van leven. Aan de hand hiervan is een gespreksinstrument ontwikkeld voor zorgverlener en patiënt. Hierdoor krijgen mensen inzicht in hoe het met hen gaat. En vooral: wat ze vervolgens willen doen om zich gezonder te voelen.

“Het gedachtegoed van Positieve Gezondheid is vooruitstrevend, maar het gebruik ervan kent nog wat uitdagingen”, vertelt Doornenbal. “Als Positieve Gezondheid gebruikt wordt in beleidsvorming, dan is er ook een meetinstrument nodig om de effecten van het gezondheidsbeleid te evalueren.” 

Impact meten 

Samen met Elske van den Akker-van Marle, onderzoeker bij de afdeling Biomedical Data Sciences, heeft Doornenbal daarom onderzocht hoe het gesprekinstrument een meetinstrument kan worden. Maar hoe doe je dat precies? “We hebben de relatie tussen de zes domeinen van Positieve Gezondheid getoetst door een representatieve groep Nederlanders een lange lijst aan stellingen, afkomstig uit het gespreksinstrument, voor te leggen. Dit waren stellingen als: ik voel mij fit, ik heb goed contact met andere mensen en ik kan goed plannen wat ik op een dag moet doen”, vertelt Elske van den Akker-van Marle.  

“Uit ons onderzoek kwam dat het Positieve Gezondheid meetinstrument inderdaad 6 verschillende dimensies meet. Om die dimensies op een onderscheidende manier te meten helpt het om 17 van de 42 stellingen uit het gespreksinstrument te gebruiken. Die bevinding is heel hoopgevend, het zorgt ervoor dat er bijvoorbeeld initiatieven kunnen worden beoordeeld op gezondheidsaspecten die anders onderbelicht bleven”, zegt Van den Akker-van Marle.

Veerkracht

Maar het meetinstrument is nog niet af. “Het concept van veerkracht, de mate waarin mensen verwachten tegenslagen te kunnen overwinnen, is een van de belangrijke bouwstenen geweest voor Positieve Gezondheid. Alleen vonden wij in onze studie dat het instrument veerkracht niet goed kan meten”, zegt Van den Akker-van Marle. “Als we claimen dat Positieve Gezondheid kan helpen om de samenleving veerkrachtiger te maken, dan moeten we wel een scherp beeld hebben van hoe het dat doet. Het meten van veerkracht is dan cruciaal.”

Daarom voegen de onderzoekers in een vervolgstudie een andere meting van veerkracht toe aan het instrument. “Stap voor stap proberen we op die manier het beeld op gezondheid te kantelen en concrete handvatten te bieden voor beleidsvorming en initiatieven op dit gebied”, besluit Doornenbal. Tussentijdse resultaten van de ontwikkeling van het meetinstrument worden gedeeld via www.gezondmeten.nl.

Population Health

De gezondheidszorg staat onder druk. Naast innovaties in de academische zorg dragen wij bij aan oplossingen om de zorg ook in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden. Population health is dan ook een van de speerpunten van het LUMC. We bestuderen de transitie van gezondheid naar ziekte en hoe de kans op ziekte verkleind kan worden in de populatie. Daarbij worden interventies om de gezondheid van mensen te bevorderen ontwikkeld en getoetst.