Meta Roestenberg nieuwe hoogleraar Humane modellen voor vaccinontwikkeling
Ze is per 1 maart 2021 aangesteld als hoogleraar Humane modellen voor vaccinontwikkeling aan het Leiden University Center for Infectious Diseases (LU-CID), onderdeel van het Leids Universitair Medisch Centrum.
Roestenberg doet samen met haar team al jaren onderzoek naar humane infectiemodellen voor vaccinontwikkeling. Binnen deze werkwijze worden nieuwe vaccins in een gecontroleerde omgeving getest bij mensen die zich vrijwillig laten infecteren met een levende ziekteverwekker. Je vrijwillig ziek laten maken om bij te dragen aan de ontwikkeling van nieuwe en effectieve vaccins en geneesmiddelen? Op het eerste gezicht klinkt dat misschien als een tegenstelling, maar het team van Roestenberg bewees in 2016 al dat het een veilige en de meest effectieve methode is om een vaccin te testen.
Bijdragen aan oplossingen
Infectieziekten als malaria en schistosomiasis komen nog op grote schaal voor in Aziatische, Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse landen. Tijdens een uitwisseling voor haar studie Geneeskunde, zag Roestenberg tussen 2002 en 2004 voor het eerst zelf hoe groot de impact van deze ziekten was op lokale bevolkingsgroepen in de Filipijnen, India en Namibië. “Ik ben van nature een doener. Toen ik de problemen daar zag, wilde ik bijdragen aan een oplossing. Dat is tot op de dag van vandaag nog steeds zo. Samen met mijn geweldige team blijven we daarom zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de impact van infectieziekten wereldwijd te verminderen.”
Kloof dichten tussen fundamenteel en klinisch onderzoek
Dat wil ze onder andere doen door in de Leidse regio een levendig netwerk op te zetten voor vaccinontwikkeling. Op het Leiden Bio Science Park is er al veel kennis – van academie tot industrie – aanwezig om dit tot een succes te maken. “Door samen te werken kunnen nieuwe vaccins sneller voor mensen beschikbaar zijn”, legt Roestenberg uit. “We hebben de afgelopen jaren, en zeker gedurende de COVID-19 crisis, laten zien hoe snel we kunnen schakelen als we met partners zoals Ingrid de Visser van het Center for Human Drug Research en Janssen Vaccines samenwerken. Dat moet ook voor belangrijke endemische armoede-gerelateerde ziekten zoals malaria en schistosomiasis kunnen.”
Haar studies naar humane modellen voor vaccinontwikkeling, kunnen volgens Roestenberg bijdragen aan het overbruggen van de kloof tussen fundamenteel en klinisch onderzoek. “Bij het volgen van deze methode kunnen we vrij snel achterhalen of een kandidaat-vaccin werkt in mensen. Op die manier kunnen we vaststellen welke vaccins het meest geschikt zijn voor verdere ontwikkeling en investering. Bovendien krijgen we inzicht in hoe bescherming tegen ziekten in mensen tot stand komt, een belangrijk uitgangspunt voor de ontwikkeling van betere vaccins.”
Schistosomiasis studie in Oeganda
Naast een samenwerking in Leiden, is een netwerk van onderzoekers in bijvoorbeeld Sub-Sahara Afrika en Zuidoost-Azië essentieel. De onderzoeksmodellen die Roestenberg samen met haar team ontwikkelt, wil ze graag brengen naar gebieden waar deze infectieziekten endemisch zijn. “Deze ziekten komen vooral voor rond de evenaar, maar nagenoeg al het onderzoek wordt in Europa en de Verenigde Staten gedaan. Om tot effectieve oplossingen en betere vaccins te komen, moeten we zorgen dan mensen in endemische landen de leiding kunnen nemen. Je kunt in Nederland wel vrijwilligers infecteren met bijvoorbeeld malaria en vervolgens een vaccin testen, maar we moeten juist weten hoe het vaccin functioneert in de omstandigheden daar.”
Een goed voorbeeld hiervan is een nieuwe schistosomiasis studie die Roestenberg samen met het team van Prof. Alison Elliott in Oeganda opzet. “We hebben daarvoor contact met een community in Oeganda waar ze bereid zijn om deel te nemen aan het onderzoek. Daarbij hebben we heel duidelijk uitgelegd dat we mensen daar willen infecteren met schistosomiasis om zo nieuwe vaccins sneller te kunnen testen. In eerste instantie was ik bang dat ze ons direct naar huis zouden sturen, maar ze waren juist heel begripvol. Ze zeiden: ‘Wij snappen wat jullie willen en doen mee. We willen boven alles graag een goed vaccin.”