Klinisch onderzoek met nieuw vaccin tegen longkanker van start

Recent is in het Erasmus MC een nieuw klinisch onderzoek naar dit vaccin van start gegaan onder patiënten met niet-kleincellige longkanker.

Niet-kleincellige longkanker is de meest voorkomende vorm van longkanker. In 80% van de gevallen is de tumor op het moment van diagnose al ongevoelig voor bestaande behandelingen. De behandelopties voor deze mensen zijn dus zeer beperkt. Het onderzoeksteam onder leiding van Sjoerd van der Burg en Joachim Aerts, longarts in het Erasmus MC, hoopt daar met een innovatieve aanpak op basis van een therapeutisch vaccin verandering in te brengen. In het recent gestarte fase 1/2 klinisch onderzoek wordt bij 24 patiënten gekeken naar de veiligheid en verdraagbaarheid van het vaccin en de dosis die nodig is voor het opwekken van een goede afweerreactie. 

Ieder nadeel heeft zijn voordeel

Bij het innovatieve vaccin draait het allemaal om het activeren van het lichaamseigen immuunsysteem om longkanker te lijf te gaan. “Het immuunsysteem herkent normaal gesproken foute of lichaamsvreemde eiwitten die op het oppervlak van je cellen zitten”, vertelt Van der Burg. “Op deze manier kan een tumorcel als zodanig worden herkend en opgeruimd door afweercellen. Een tumor omzeilt dit systeem helaas heel vaak, hierdoor verstopt deze zich als het ware voor het immuunsysteem.” 

In 2006 werd al duidelijk dat op het oppervlak van deze ‘onzichtbare’ tumorcellen fragmenten van normale, lichaamseigen eiwitten terechtkomen. Wat voor fragmenten dat precies zijn was lang onduidelijk, maar recent onderzoek door Thorbald van Hall in de groep van Van der Burg bracht daar verandering in. “In 2018 hebben we een aantal van deze fragmenten in kaart gebracht. Bovendien bleek dat die fragmenten uitsluitend voorkomen op tumorcellen en niet op gezonde cellen. Tumorcellen zijn moleculair gezien dus nog altijd te onderscheiden van gezonde cellen. Met ons vaccin willen we ervoor zorgen dat het immuunsysteem dat onderscheid kan maken en daardoor alsnog een afweerreactie tegen de tumor op gang brengt.”

Impact voor patiënten

Gemiddeld genomen leeft 5 jaar na de diagnose nog 65% van alle mensen met kanker. Voor niet-kleincellige longkanker is dit slechts 20%. “Het vaccin dat we nu gaan onderzoeken, zou dus voor een grote groep mensen uitkomst kunnen bieden”, vertelt Aerts. Het moleculaire principe waar het vaccin zich op richt komt daarnaast ook vaak voor in andere vormen van kanker, waaronder in melanoom. De potentie van het vaccin is dus groot.

Meer informatie over dit onderzoek staat op de website van Oncode Instituut.