Een zomer vol prijzen en subsidies
Onderzoek naar kweken zenuw-spierverbinding in laboratorium van start
Onderzoekers van het LUMC hebben een subsidie gekregen, van Health~Holland en Stichting Proefdiervrij, om hun onderzoek naar 3D zenuw-spiersynapsen op te zetten. Het doel is om een in vitro model te ontwikkelen waarmee de vorming en stabiliteit van deze belangrijke synaps onderzocht kan worden. Ook kunnen hiermee ziektemechanismen en mogelijke therapieën voor zenuw-spierziekten zoals myasthenia gravis, ALS of Duchenne spierdystrofie bestudeerd worden.
Spierkracht ontstaat wanneer een zenuw een spier instrueert om samen te trekken. De plek waar deze communicatie plaatsvindt heet de zenuw-spiersynaps. Het niet goed functioneren van zo’n synaps ligt aan de basis van zenuw-spierziekten. Om deze ziekten beter te begrijpen en om nieuwe medicijnen te ontwikkelen zijn celmodellen en diermodellen essentieel.
Optimaal model
Het onderzoek naar zenuw-spierziekten wordt bemoeilijkt omdat spiercellen in kweekschaaltjes omgevingsfactoren missen en samentrekken waardoor ze loslaten en verloren gaan voor het experiment. Diermodellen daarentegen hebben deze omgevingsfactoren wel, alleen is het ziekteverloop in dieren vaak anders dan in mensen. De bestaande modellen zijn dus niet optimaal. In dit project hebben LUMC onderzoekers tot doel een beter model te maken met gebruik van 3D zenuw-spiersynapsen die zijn afgeleid van menselijke stamcellen.
De onderzoekers werken hierbij samen met een commerciële partner, PimBio, die samen met het LUMC nieuwe chipmodellen gaat ontwikkelen. Het project is een samenwerking tussen de afdelingen Humane Genetica en Neurologie binnen het LUMC en wordt geleid door dr. Maartje Huijbers, dr. Jessica de Greef en dr. Willeke van Roon-Mom.
Dit onderzoek hoort bij de LUMC-onderzoekthema’s Neuroscience, Immunity en Cells, Tissues and Organs.
Ruim 800.000 euro om rol MRI in gezondheidszorg te vergroten
Hoogleraar Fysica van MRI Andrew Webb heeft samen met klinische collega’s binnen de radiologie een NWO TTW Open Technologie-subsidie van 883.000 euro ontvangen. Ze willen hiermee de rol de MRI speelt in de secundaire en tertiaire zorg vergroten.
Het doel van het project met als titel: ‘New hardware and imaging/spectroscopic technologies for improved low-field magnetic resonance’, is om MRI-scanners een veel grotere rol te laten spelen in de secundaire en tertiaire gezondheidszorg door lagere kosten en een grotere toegankelijkheid. Binnen dit project werkt Webb samen met Itamar Ronen, Berit Verbist en Monique Reijnierse van de radiologie.
Meer informatie over dit project is te vinden op de website van NWO.
Onderzoeker Irene de Boer ontvangt Dekkerbeurs voor onderzoek naar RVCL-S
Arts-onderzoeker Irene de Boer van de afdeling Neurologie heeft een Dekkerbeurs ontvangen van de Hartstichting. Met de subsidie van 160.000 euro gaat ze onderzoek doen naar de erfelijke aandoening RVCL-S.
Veel mensen krijgen een beroerte of worden dement door problemen in de kleinste hersenvaten. Dit speelt waarschijnlijk ook een belangrijke rol bij migraine. Maar hoe worden deze vaatjes ziek? Irene de Boer gaat onderzoeken hoe veranderingen in de binnenbekleding van de hersenvaatjes tot ziekte leiden. Zij gaat dit doen in de onderzoeksgroepen van hoogleraren Gisela Terwindt en Arn van den Maagdenberg, in samenwerking met de afdelingen Oogheelkunde, Neuroradiologie en Interne Geneeskunde.
RVCL-S
Retinale Vasculopathie met Cerebrale Leukoencefalopathie en Systemische manifestaties (RVCL-S) is een erfelijke aandoening waarbij de kleine bloedvaten beschadigd raken. RVCL-S wordt veroorzaakt door mutaties in het gen TREX1. Hierdoor raken goed doorbloede organen beschadigd, waaronder de hersenen, wat kan leiden tot migraine en dementie. RVCL-S biedt de unieke kans om de bloedvaten te onderzoeken voordat de ziekte zich openbaart. Zo hopen we meer te leren over RVCL-S, maar ook over verwante neurovasculaire ziekten.
Irene gaat op zoek naar biomarkers die voorspellen wanneer de kleinste bloedvaatjes achteruit gaan en wanneer de ziekte verergert. Meer kennis over deze biomarkers kan leiden tot het vinden van betere behandelingen en misschien zelfs tot het voorkomen van ziekte.
Subsidie voor verdere ontwikkeling van beeldverwerkingssoftware Elastix
Marius Staring, universitair hoofddocent bij de afdeling Radiologie, ontvangt een prestigieuze subsidie van het Chan Zuckerberg Initiative om de toegankelijkheid, AI-geschiktheid en efficiëntie van de beeldverwerkingssoftware Elastix te verbeteren.
Elastix is wereldwijd een van de meest populaire toolboxen voor medische beeldregistratie, maar nieuwe ontwikkelingen in scientific computing vereisen aanpassingen aan de software en de gebruikersinterface. In een eerdere subsidie van CZI is Elastix veel toegankelijker gemaakt voor nieuwe gebruikers door het beschikbaar te maken in de programmeertaal Python, door veel gebruiksvoorbeelden te geven, en door een community platform te creëren voor het delen van werkende Elastix instellingen. Dit resulteerde in duizenden nieuwe gebruikers en downloads van de software wereldwijd.
Het CZI kent nu 35 nieuwe subsidies toe ter ondersteuning van tools die veel gebruikt worden in biomedische beeldvorming, waaronder Elastix. Staring en collega's gaan samen met dr. Stefan Klein van het Erasmus MC de toegekende 392.000 dollars gebruiken om Elastix eenvoudig te integreren met andere software die populair is in scientific computing en onderhoud te plegen. Een spannende stap zal zijn om Elastix te verbinden met recente AI-initiatieven, met name Project MONAI, een zelflerende medische beeldbank.
Volgens CZI Head of Science dr. Cori Bargmann "vertrouwen wetenschappers over de hele wereld op open source software om hun onderzoek uit te voeren". Dr. Staring merkt op dat normaal gesproken zelfs de meest gebruikte onderzoekssoftware geen specifieke financiering heeft voor continue ontwikkeling, dus het EOSS programma van CZI getuigt van visie en voorziet echt in een behoefte.
Meer informatie over Elastix is te vinden op https://elastix.lumc.nl/.
700.000 euro voor ontrafelen onderdelen DNA-reparatiemachine
Groepsleider van de afdeling Humane Genetica Martijn Luijsterburg heeft binnen het Open Competitie ENW-M programma van NWO een subsidie gekregen van 700.000 euro. Hiermee wil hij samen met dr. Rob Wolthuis van het Amsterdam UMC de functie van nieuwe onderdelen van de DNA-reparatiemachine ontrafelen.
Eiwitmachines die de DNA code aflezen kunnen frontaal botsen op beschadigingen in het DNA. Het opruimen van deze beschadigen gebeurt via DNA reparatie-machines. De onderzoekers hebben met genetische analyses nieuwe componenten van deze DNA reparatie-machines gevonden. Met behulp van geavanceerde genetische, celbiologische, en genoombrede methoden zullen de onderzoekers de functie van deze nieuwe componenten ontrafelen.
Over Open Competitie ENW-M
De M-subsidie biedt onderzoekers de mogelijkheid om creatieve, risicovolle ideeën uit te werken en wetenschappelijke vernieuwingen tot stand te brengen die de basis kunnen vormen voor de onderzoeksthema’s van de toekomst.
European Innovative Medicines Initiative kent 7,9 miljoen euro toe aan vervolgproject PRISM-2
Vanwege het succes van het eerste Psychiatric Ratings Using Intermediate Stratified Markers (PRISM)-project heeft het European Innovative Medicines Initiative 7,9 miljoen euro toegekend voor vervolgonderzoek. PRISM-2 gaat op een innovatieve manier verder met het onderzoeken van de biologische en neuropsychologische oorzaken van sociaal terugtrekgedrag.
De groep van prof. dr. Nic van der Wee zal, samen met andere collega's van de afdeling Psychiatrie, opnieuw deelnemen aan het internationale samenwerkingsverband PRISM, waarin universiteiten, farmaceutische industrie, non-profitorganisaties en patiëntenverenigingen meedoen. Het doel van PRISM is te komen tot vroegtijdige diagnose en preventie van sociaal-cognitieve problemen bij patiënten met de ziekte van Alzheimer, schizofrenie en een depressieve stoornis. Uiteindelijk zal PRISM-2 de ontwikkeling van doelgerichte behandelingen door middel van nieuwe digitale technologieën mogelijk maken.
Deelname LUMC
Het LUMC is een van de drie klinische locaties waar deelnemers uitgebreid worden geïnterviewd en onderzocht. Patiënten ondergaan verschillende neuropsychologische taken en tests. Verder worden gegevens over sociale interactie anoniem bijgehouden via een smartphone-app, en wordt mogelijk ook spraakanalyse toegepast.
ZonMw-subsidie om effecten van klimaatverandering op allergie beheersbaar te houden
Onderzoeker Letty de Weger van de afdeling Longziekten heeft een subsidie van ZonMw van 250.000 euro ontvangen binnen het Klimaat en Gezondheid programma.
Een kwart van de Nederlandse bevolking heeft gedurende zijn leven last van allergische rhinitis en wordt daardoor gehinderd in het dagelijks functioneren, zoals tijdens het werk of studie. Pollen in de lucht zijn een belangrijke veroorzaker van allergische rhinitis en klimaatverandering heeft invloed op de hoeveelheid en timing van pollen in de lucht. Het tijdig innemen van medicatie is van belang om de symptomen van allergische rhinitis te voorkomen. Hierbij is goede informatievoorziening aan patiënten erg belangrijk. Een cruciaal onderdeel hierin is een betrouwbare pollenverwachting.
In dit onderzoeksproject zullen verschillende hiaten in de kennis over allergische rhinitis en klimaatverandering worden onderzocht. De Weger en collega’s hopen erachter te komen wat de ziektelast van pollen is, rekening houdend met klimaat-gerelateerde factoren. Ook willen de onderzoekers weten hoe een betrouwbare, ruimtelijke pollenverwachting gemaakt kan worden. En hoe kan polleninformatie het beste aangeboden worden aan hooikoortspatiënten om hen een handvat te geven om de gezondheidseffecten hierdoor te verminderen? Daarnaast wordt er gekeken welke bomen er allergeen zijn en welke niet. Deze informatie is belangrijk voor de vergroening van steden.
Het tweejarige project is een samenwerking binnen het LUMC tussen de afdelingen Longziekten en Public Health en Eerstelijns Geneeskunde en buiten het LUMC met de Universiteit Wageningen, Universiteit Twente, RIVM, Elkerliek ziekenhuis, Terra Nostra en GGD Rotterdam.
Twee eervolle internationale prijzen voor “Time is Spine”
“Time is Spine”, gefinancierd door de 2e Rapenburg Race met als onderwerp dwarslaesie door ruggenmergletsel zal een tweetal eervolle internationale prijzen ontvangen.
Met de helft van het opgehaalde geld van de 2019 zwemrace in het Rapenburg is PhD-student Charlotte Adegeest aangesteld bij het LUMC en HMC. Onder begeleiding van neurochirurgen Valerie ter Wengel en Wilco Peul van het Universitair Neurochirurgisch Centrum Holland (UNCH) heeft Charlotte met de dwarslaesie vereniging Nederland samen met een aantal grote traumaziekenhuizen en dwarslaesiecentra een consortium opgericht. Hierin zullen de verschillende medische disciplines samenwerken op de gehele keten van zorg voor dwarslaesiepatiënten.
De European Association of Neurosurgical Societies (EANS) stort 10.000 euro tijdens de prijsuitreiking in Hamburg in oktober. De Noord-Amerikaanse Cervical Spine Research Society (CSRS) zal 40.000 dollar beschikbaar stellen vanuit hun Research Fund. Beide prijzen zal Valerie ter Wengel, die binnenkort haar eigen studie naar tijdstip van operaties voor dwarslaesie mag verdedigen, ophalen.
Met deze mooie prijzen en gekoppelde geldbedragen kan de onderzoeksgroep een doorstart maken met de studie D-Sciret in de verschillende traumaziekenhuizen en revalidatiecentra. Deze studie zal uiteindelijk ongeveer 2 miljoen Euro kosten om de zorg voor dwarslaesie patiënten te optimaliseren. Hiervoor zullen vele vrijwilligers, geleid door een studententeam in samenwerking met een professionele Raad van Advies en hulp van de Gemeente Leiden en Universiteit Leiden de jaarlijkse Rapenburg Race voortzetten op zaterdag 18 september 2021.