Blog: Het leed dat nachtdienst heet
En ik ben niet de enige. Menig collega komt ’s nachts misselijk van de moeheid en al snackend zijn nachtdienst door. Het verstoren van je bioritme blijft helaas niet ongestraft… Mensen die nachtdiensten draaien, in Nederland zo’n 1,5 miljoen volwassenen, zijn vaker dik en hebben een hoger risico op een scala aan ziekten, zoals diabetes (suikerziekte), chronische nierziekte en borstkanker. Hoe komt dat eigenlijk?
De grote baas
In ons lichaam zit een zogenaamde biologische klok. Deze klok bepaalt ons slaappatroon, hormoonhuishouding, lichaamstemperatuur én eetgedrag. Onze biologische klok bestaat uit een ‘centrale klok’ – de grote baas – en vele kleine klokjes. De centrale klok bevindt zich in een gebiedje in onze hersenen genaamd de ‘hypothalamus’. Je kunt je dit voorstellen als een grote klassieke muurklok die in een vast ritme tikt en de maat aangeeft voor de rest van je lichaam. De centrale klok regelt dit ritme omdat het heel sterk reageert op licht-donkerwisselingen, informatie die binnenkomt via onze ogen. Daarnaast hebben organen ook eigen kleine klokjes. Die kun je zien als een soort wekkers op de nachtkasjes die op wonderlijke wijze met elkaar in verbinding staan en gesynchroniseerd worden door de grote klok in de hypothalamus.
Verhoogd risico
Nachtdiensten verstoren zowel de centrale klok in de hypothalamus als de kleine klokjes in onze organen. Dit komt doordat de hypothalamus op een ander tijdstip dan normaal licht ‘ziet’. Bovendien eet je tijdens nachtdiensten ook op gekke tijden, wat dan weer de kleine klokjes in onze organen verstoort. Deze raken van slag en de koppeling met de ‘centrale klok’ raakt verstoort. Een van de gevolgen hiervan is dat je suikerhuishouding minder goed werkt wat bijdraagt aan een verhoogd risico op diabetes.
Van slag
Helaas ontkomen we er nu eenmaal niet aan dat we soms ’s nachts in actie moeten komen. We leven nu eenmaal in een 24-uursmaatschappij waarin niet alleen de zorg maar ook andere domeinen dag en nacht doordraaien. Ik kan alleen maar zeggen dat ik diep respect heb voor een ieder die nachtdiensten doet. Want ik… raak een beetje van slag!
Mariëtte Boon is internist in opleiding en promoveerde aan de afdeling Endocrinologie op de rol van bruin vet bij metabole ziekten. Nu doet ze daar sinds 6 jaar postdoctoraal onderzoek. Samen met internist Liesbeth van Rossum schreef ze het boek ‘VET belangrijk’ (€ 20,99 Ambo Anthos) vol feiten en fabels over lichaamsvet. Je kunt Mariëtte volgen via Instagram (@boonmariette).